1.   Inleiding

De epidemie COVID-19 heeft sinds 13 maart 2020 Suriname ook in haargreep. De laatste weken is het aantal COVID-19 positieven toegenomen. De huisartsenpraktijken, de werknemers en de patiënten werden de voorbije weken zwaar getroffen door de verspreiding van het virus. De uitbraak van COVID-19 heeft ongekende eisen gesteld aan ons gezondheidssysteem.

Onze gezondheidsfaciliteiten en personeel worden overspoeld door een overvloed aan activiteiten die verband houden met het beheersen van de pandemie. Daarbij bestaat het risico dat essentiële gezondheidsdiensten die de gemeenschap van het gezondheidssysteem verwachten,  in gevaar zouden komen. Het is waarschijnlijk dat de doktersbezoeken worden uitgesteld vanwege sociale / fysieke afstandsvereisten of angst vanwege de perceptie dat gezondheidsinstellingen mogelijk besmet zijn.
Focussen op COVID-19 gerelateerde activiteiten, en het blijven leveren van essentiële diensten, is niet alleen belangrijk om het vertrouwen van mensen in het gezondheidssysteem te behouden, maar ook ter preventie van een toename van morbiditeit en mortaliteit als gevolg van andere gezondheidsproblemen.

Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de levering van essentiële gezondheidszorg voor specifieke subgroepen van de bevolking, terwijl de veiligheid van gezondheidswerkers wordt gewaarborgd. Essentiële diensten voor alle gebieden omvatten:

• Voorkomen en aanpakken van spoedgevallen
• Reproductieve zorg, Moeder- en kindzorg, met name prenatale zorg, vaccinatie en consultatiebureau voor zuigelingen
• Oncologische zorg
• Preventie en beheersing van overdraagbare ziekten: HIV, TBC
• Behandeling van chronische ziekten en complicaties daarvan: DM, HT, astma, epilepsie, auto-immuunziekten, psychiatrische ziekten

 

Door de Minister van Volksgezondheid drs. A. Ramadhin is gevraagd aan de werkgroep Eerstelijnszorg  COVID-19 richtlijnen te ontwikkelen ten behoeve van de huisartsenpraktijk in Suriname. (zie bijlage 1 Brief van de Minister van Volksgezondheid)

Dit document is bedoeld als een (dwingende) aanbevelingen voor het veilig openstellen en openhouden van huisartsen praktijken in Suriname ten tijde van de Corona epidemie met inachtneming van de COVID-19 maatregelen en de nodige beheersmaatregelen.

 

Commissie heeft gewerkt o.a. met de onderstaande documenten

• Voorgestelde werkwijze voor de uitoefening van de huisartsenpraktijk bij COVID-19. Drs Sandra Goedhoop, Huisarts, 24 juli 2020
• COVID 19 Preventie Protocol Huisartsen. Versie 1.0 Drs M Mohan-Algoe, MPH, Huisarts, 04 aug 2020
• Protocollen en richtlijnen opgesteld door de infectiologen in Suriname
• Protocollen van SPAOGS
• PAHO Guidance documents for the Primary Health Care sector

             

Voorts is gebruik gemaakt van de onderstaande richtlijnen

• Essentiële 1^e lijnszorg en -diensten tijdens de COVID pandemie
• Infectie preventie controle en desinfectie protocol
• Beleid Zorgmedewerkers
• Beleid Zwangeren en COVID-19
• Richtlijn postmortale zorg COVID-19

 

Aanpassingen in dit protocol zijn gedaan aan de hand van CDC- en RIVM- richtlijnen en aangepast aan de Surinaamse situatie.

U dient er rekening mee te houden dat de informatie omtrent COVID-19 heel snel toeneemt en de evidentie en richtlijnen op korte termijn kunnen veranderen.

 

Dit protocol is totstand gekomen met de medewerking van : 

Opsteller Protocol	Datum	Protocol	Opmerkingen
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	04 08 2020	Versie 1	Particuliere arts
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	16 08 2020	Versie 3	Particuliere arts
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	23 08 2020	Versie 4	Particuliere arts
Meelezer
D. Gangadin	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
C. Wolff	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
C. Wolff	24 08 2020	Versie 3	Correcties, typo’s
M. Voorn	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
J. Lau	13 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
S. Ramsamoedj	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS,  Ministerie van Arbeid
N. Slamat	10 08 2020	Versie 2	RGD arts
R. Rampadarath	10 08 2020	Versie 2	RGD arts
D. Chan Jon Chu	15 08 2020	Versie 2	RGD arts, Vertegenwoordiger HISURI
Z. Goedschalk	15 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, Vertegenwoordiger HISURI
Z. Goedschalk	24 aug 2020	Versie 3	Correcties, typo’s
Damiaen van Doorninck Huisarts Heeswijk-Dinther Nijmegen	23 Aug 2020	Versie 3	Aanvullingen
Lycke Woittiez, Msc. Internist-infectioloog	23 Aug 2020	Versie 3	Correcties, aanvullingen
COVID- 19 OMT	23 Aug 2020	Versie 3	Accoord

 

2.   Algemene Informatie COVID-19 voor de huisartsen

Elke medewerker van de huisartsenpraktijk  moet op de hoogte worden gebracht over het ziektebeeld door middel van een gesprek of schriftelijke communicatie.  Instrueer de gedragsregels buiten werktijd om risico’s te beperken.

 

Verwekker: Coronavirus SARS-CoV-2

 Besmettingsweg: Mens-op-mens-transmissie via directe druppelinfectie (hoesten en niezen), mogelijk indirecte transmissie via oppervlakten, aerosolen tijdens medische procedures in o.a. gesloten ruimte met weinig ventilatie

 Incubatietijd: 2-14 dagen (gemiddeld 5-6 dagen)

 Besmettelijke periode Het SARS-CoV-2 virus is mogelijk overdraagbaar ca. 1-3 dagen voor het optreden van symptomen. In ieder geval tijdens symptomatische fase waarna virus nog langer met PCR aantoonbaar kan zijn in de keel/feces.

 Symptomen: Van milde luchtwegklachten (neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, hoesten), verhoging/koorts tot ernstige longontsteking en ademhalingsproblemen. Ook plotseling verlies van reuk en/of smaak (zonder neusverstopping) komt voor. De onderstaande klachten zijn gemeld bij COVID-19 patiënten:

• Koorts; Koude rillingen
• Hoesten, Neusverkoudheid, kortademigheid
• Schorre stem, Keelpijn
• Spierpijnen
• Pijn bij de ademhaling
• Algemene malaise
• Vermoeidheid
• Algemene pijnklachten, spierpijnen
• Oculaire pijn (met name pijn achter de ogen)
• Hoofdpijn, duizeligheid
• Prikkelbaarheid/verwardheid/delier
• Buikpijn, anorexie/verlies van eetlust
• Diarree, overgeven, misselijkheid
• Verlies van of verminderde reukzin (hyposmie/anosmie) en smaakzin (dysgeusie/ageusie)
• Conjunctivitis en verschillende huidafwijkingen

 

Risicogroepen voor een ernstig beloop van CoVid-19:

 

• Mensen die ouder zijn dan 70 jaar
• Volwassenen (≥ 18 jaar) met onderliggende ziekten. Het gaat om volwassenen met:

• • Chronische afwijkingen en functiestoornissen van de luchtwegen en longen, die vanwege de ernst onder behandeling van een longarts zijn;
  • Een chronische stoornis van de hartfunctie,
  • Diabetes mellitus: slecht ingestelde diabetes of diabetes met secundaire complicaties;
  • Ernstige nieraandoeningen die leiden tot dialyse of niertransplantatie; o Verminderde weerstand tegen infecties door medicatie voor autoimmuunziekten, na orgaan- of stamceltransplantatie, bij hematologische aandoeningen, bij (functionele) asplenie, bij aangeboren of op latere leeftijd ontstane ernstige afweerstoornissen waarvoor behandeling nodig is, of tijdens en binnen 3 maanden na chemotherapie en/of bestraling bij kankerpatiënten;
  • Een onbehandelde HIV infectie of een HIV infectie met een CD4-getal <200/mm^3; o Ernstig leverlijden in Child-Pugh classificatie B of C; o Morbide obesitas (BMI > 40).

 

 

3.   Technische en organisatorische aanpassingen

De nodige technische en organisatorische aanpassingen en beheersmaatregelen in de huisartsenpraktijken door te voeren door de huisartsen, polimanagers en het personeel teneinde een schoon – en veilig werk milieu te creëren voor de medewerkers en de patiënten.

 

3.1.  Technische aanpassingen

3.1.1.  Hygiëne

1. Installeer meerdere handwas of desinfectie stations (alcohol 70% oplossing of hand sanitizing gel) bij de ingang en in de polikliniek.

Let op: handen niet met (verdunde) chlooroplossingen ontsmetten!

 

2. Plaats gesloten vuilnistonnen met vuilniszak op vaste plaatsen (ingang, uitgang, toiletten, schaftruimte); ledig deze dagelijks (inclusief vuilniszak); gebruik wegwerphandschoenen en schorten voor het ledigen.

 

3. Aparte in- en uitgangen voor het personeel en de patiënten indien mogelijk. Indien deze mogelijkheid niet bestaat, moeten de in- en uitgangen goed bewaakt worden en regelmatig gedesinfecteerd worden.

 

3.1.2.  Fysieke afstand

 

4. Te allen tijde moeten het personeel en de patiënten zich houden aan de fysieke afstand van 1.5 meter. Dat betekent ook tussen de patiënten onderling en het personeel onderling.

 

5. Markeringen om de fysieke afstand tussen de patiënten aan te geven (entree, wachtkamers, toiletruimtes). Aanbevolen is een afstand van 1.5 meter. Dit kan middels het plaatsen van stickers of aanduidingen met verf (spuitbus) in een opvallende kleur, bijvoorbeeld in de vorm van een streep, cirkel of voetjes.

 

6. Indien de aanbevolen afstand van 1.5 meter niet mogelijk is te bewaren, dan wordt aanbevolen fysieke barrières tussen medewerker en patiënten op te werpen middels het plaatsen van afscheidingen m.b.v. een scherm van plastiek of (plexi)glas.

 

7. Instructie voor gespreide tijden voor schaften (in tijd en met fysieke afstand). Zorg voor een aangepaste schaftruimte, waarbij ventilatie en afstand kan worden gerealiseerd; bijvoorbeeld schaftruimte buiten of in een goed geventileerde ruimte. Omdat tijdens het schaften de mondneuskap moet worden verwijderd, is beurtelings schaften met afwassen en desinfectie van de gebruikte voorwerpen ook geadviseerd.

 

             

3.1.3.  Ventilatie

 

8. Maximaliseer ventilatie in alle ruimtes: Goed ventileren is nodig voor het verversen van de binnen lucht met buitenlucht en draagt bij aan een prettig en gezond binnenklimaat. Let daarbij op de windrichting en dat de in- en uitstroom van lucht in één richting plaatsvindt, zonder dat er recirculatie plaatsvindt. De ramen en deuren van de polikliniek blijven zoveel als mogelijk open voor een goede ventilatie.
9. De airconditioning blijft zoveel mogelijk uit. Indien de airconditioning niet uitgemaakt kan worden, moet het dan bij gebruik zodanig ingesteld worden dat er continue aanzuiging is van verse lucht i.p.v. het recirculeren van dezelfde lucht.
   • De airconditioning moet ingesteld zijn op exhaust/fresh air mode
   • Het plaatsen van afzuigventilatoren kan in overweging genomen worden.
   • Aanvullende maatregelen en aanpassingen aan de ventilatiesystemen zijn niet nodig op basis van de huidige inzichten. Wel is het van belang dat de ventilatie (luchtverversing) steeds plaatsvindt en past aan bij de gebruiksfunctie van het gebouw

 

10. In toiletten optimaal gebruik maken van ventilatiemogelijkheden en indien nodig voorzien van afzuigventilatoren.

 

 

3.2.  Organisatorische aanpassingen

3.2.1.  Hygiëne

 

1. Verplicht stellen van het gebruik van mondneusmaskers voor alle personeel op de werkvloer en voor alle patiënten. Het terrein en de polikliniek mogen uitsluitend met een goed zittende mondneuskap op betreden worden.

 

2. Het ontsmetten van de handen van de patiënten en het personeel
   • Bij de ingang van de polikliniek een wasbak met water en zeep of hand sanitizer (70% alcoholoplossing) en
   • Bij de bepaalde strategische plaatsen op de polikliniek
   • Bij gebruik van de sanitaire voorzieningen

 

3. Ruim af en desinfecteer oppervlaktes, objecten en equipment op de polikliniek (inclusief de handvatten, schermen, computers, toetsenboard, balies, meubilair (stoelen en tafels), deurklinken, medische instrumenten en apparaten) na elk vertrek van een COVID 19 suspecte patiënt met verdunde chlooroplossing of met allesreiniger.

 

4. Reinig de openbare vloeren en ruimtes conform geldend schoonmaak protocol, bij voorkeur in afwezigheid van personeel en patiënten.

Zie bijlage IPC (of infectiepreventie controle) en desinfectie protocol

 

5. Toiletten voorzien van spuitflessen met chlooroplossing t.b.v. zelf schoonmaken voor en na gebruik van deurklinken, kranen en het doortrek-mechanisme (Doortrekken met gesloten toiletpot bemoedigen (geen verstuiving van water).

 

6. Reinigen van toilet en wasbak moet meerdere malen per dag geschieden.

 

7. Na het schoonmaken emmers grondig afspoelen, stofzuigermonden goed schoonmaken, vieze dweilen en doekjes grondig reinigen met bleekmiddelen en ophangen om goed te drogen in de zon (indien geen droger beschikbaar) of weggooien.

 

 

3.2.2.  Personeelsmanagement

 

8. Personeelsadministratie bijhouden (naam, adres, telefoonnummer, huisgenoten)

 

9. In- en uittekenlijst, ook bij tussendoor weg gaan

 

10. Personeelsrooster dagelijks hanteren

 

11. Taakverdeling hanteren zodanig dat het werk wordt verdeeld en dat men niet onnodig of onbewust in elkaars fysieke ruimte betreedt.
    • Klinieken met voldoende personeel kunnen ook overwegen het personeel op de werkvloer te beperken tot minimale noodzakelijke fysieke aanwezigheid.
    • Het afwezige personeel kan zich richten op de pre-consult voorbereiding middels het stempelen van administratieve benodigdheden, invullen van aangevraagde en voorgeschreven recepten, afhandelen van telefoontjes, lab resultaten, organisatorische zaken, e.d.
    • Volgens een roulatiesysteem moet het personeel een goede werk-rust balans hebben.

 

3.2.3.  Administratie en patiënten regulatie op de polikliniek

 

12. Patiëntenadministratie: naam, adres en -actuele- telefoonnummer van degene die zich fysiek aanmelden op de poli dagelijks noteren in bijvoorbeeld een aanmeldcahier.

Enkele aanvullende adviezen:

• Patiënten stimuleren om van hun verzekeringskaarten een foto te maken, het liefst van het hele gezin op een foto, zodat het geheugen van de smartphone waarop deze geappt kunnen worden niet te snel vol raakt. o Deze foto moeten ze te allen tijde in het geheugen van hun telefoon bewaren en bij consultaanvragen kan de foto worden geappt samen met opgave van reden van het consult en voor wie het consult bestemd is.
• Patiënten die geen smartphone of internet hebben kunnen hun naam, geboortedatum en reden voor consult aanvraag sms-en.

 

13. Beperking van het aantal patiënten dat tegelijk op de polikliniek aanwezig mag zijn. Het is aanbevolen om het aantal mensen dat tegelijk de poli ruimte fysiek betreedt te beperken tot maximaal genoemd in het samenscholingsverbod met in achtneming van de oppervlakte van de wachtruimte en de fysieke afstand van 1.5 meter.                                Tevens dient de duur van hun aanwezigheid zo veel als mogelijk beperkt te worden tot het minimaal noodzakelijke.

 

14. Gebruik een vast aantal stoelen in de wachtkamer om precies te weten hoeveel patiënten en begeleiders er ten alle tijden op de polikliniek aanwezig zijn.

 

15. Degenen die nog moeten wachten op hun beurt kunnen gevraagd worden in hun auto te wachten en vandaaruit te bellen of appen wat de reden van hun komst is.

 

 

3.2.4.  Inloopspreekuur en het gebruik van tele-health

16. Inloop spreekuren zoveel als mogelijk beperken tot het minimale en noodzakelijke. Behandeling op de poli volgens tijdsafspraak na telefonische triage.
    • Registreer van alle patiënten aankomst- en vertrektijd en diagnose.
    • Werk volgens afspraak na telefonische of WhatsApp triage; niet alleen voor spoedbehandelingen maar ook reguliere chronische zorg, aanbieden om bloeddruk en bloedsuiker te meten waar nodig en voor injecties.
    • Geplande injecties na een bepaald tijdstip, bijvoorbeeld 10 uur s’morgens, wanneer het al rustiger is en er met alle aandacht voor hygiëne gewerkt kan worden (depo provera, vitamine B12, toxoid).
    • Essentiële herhalingsmedicatie vooraf voorschrijven en klaarleggen voor patiënten met chronische ziekten zoals DM, HT, andere cardiovasculaire aandoeningen, auto-immuunziekten, HIV, epilepsie, astmatische bronchitis, psychische stoornissen, e.a.
    • Patiënten en hun begeleiders instrueren zoveel mogelijk van de WhatsApp service van de apotheken gebruik te maken.
    • Eventueel ook lab brieven t.b.v. monitoring van de gezondheidstoestand en ziektebeelden van de patiënt van tevoren klaarleggen.
    • Laboratorium brief meegeven voor controle nuchtere glucose en HbA1c.
    • Chronische patiënten stimuleren om regelmatig hun bloeddruk en bloedsuiker thuis zelf te meten en te appen naar de arts voor de monitoring
    • Bij diabeten a.d.h.v. hun HbA1c waarden of medicatie aanpassingen
17. Overige zorggebieden
    • Vaccinaties op vaste consultatiebureau (CB) dag, volgens afspraak, en na administratieve voorbereidingen van tevoren. Gewichts controles i.h.k.v. CB uitsluitend op indicatie: bij 1^e controle na ontslag uit ziekenhuis, verder bij exprematuren, dysmaturen, risico zwangerschappen, sociaal zwakke gezinnen, of bij slechte groeiers.

 

Het is erg belangrijk om de actuele telefoonnummers goed te administreren om de ouders te kunnen bellen voor afspraken of af te melden.

• Prenatale controles, volgens afspraak, en na administratieve voorbereidingen van tevoren. Zie ook Beleid Zwangeren en COVID-19 – Beeld bellen consulten op indicatie.
• Huisbezoeken, alleen voor bedlegerige patiënten na telefonische triage.
• Geen huisbezoek bij verdenking COVID-19 vanwege geen/onvoldoende PPE maar meteen 178 bellen voor swabben en voor verdere begeleiding en behandeling.
• Lijkschouwingen, alleen verrichten indien patiënt bekend is op de poli en doodsoorzaak a.d.h.v. anamnese bekend is; ID kaart van tevoren appen zodat ABC-formulieren deels vooraf kunnen worden ingevuld en administratie van de overledene op de poli kan worden bijgehouden. Zie ook Beleid Lijkschouwingen tijdens COVID
• Indien er sprake is van een COVID 19 sterfte, dan treedt het Richtlijn postmortale zorg COVID-19 Drs M. Chan 250320.

 

 

3.2.5.  Praktijkvoering

18. Spreekuren

 

Elke huisarts is verplicht tenminste 5 ochtenden en 3 middagen ter beschikking. De spreektijden dienen duidelijk aangegeven te worden middels aanplakking.

19. Inloopspreekuur

Inloopspreekuur wordt geleidelijk aan afgeschaft. Patiënten worden uitsluitend geholpen op afspraak. Hierdoor wordt voorkomen dat te veel personen zich tegelijk op de polikliniek bevinden

20. Triage

De arts of assistent verricht bij elke patiënt een telefonische triage. Hierbij blijft de arts de eindverantwoordelijke. De artsheeft hiervoor behalve het normale telefoonnummer een smartphone ter beschikking.

 

De triage kan op de volgende manieren verlopen:

1. De patiënt stuurt een bericht of voicemail, waarin hij zijn klachten aangeeft of zijn verzoeken kenbaar maakt. Hierbij kunnen foto’s van getroffen lichaamsdelen worden meegestuurd (b.v. wondjes huiduitslag etc.) of resultaten van onderzoekingen. De arts reageert per app terug, of maakt telefonisch contact of middels beeldbellen.
2. Indien punt a niet toegepast kan worden, belt de patiënt naar de kliniek en bespreekt zijn situatie.

Methode a heeft de voorkeur omdat de arts beter in staat is om te beoordelen of de patiënt de polikliniek moet bezoeken, of als het consult op deze manier kan worden afgehandeld. Een combinatie van methode a en methode b is ook mogelijk.

‘Triage bij de poort’ dient vermeden te worden om privacy redenen en voor de handhaving van het medisch beroepsgeheim tenzij de polikliniek beschikt over een triage kamer waar met inachtneming van alle COVID-19 maatregelen en de privacy de triage uitgevoerd kan worden.

Afsprakensysteem

De arts ontvangt uitsluitend patiënten op afspraak. Hierbij krijgt de patiënt een datum en tijd waarop hij de polikliniek mag bezoeken voor nader onderzoek.

• De poli assistente of de verpleegster maakt de afspraken nadat telefonische triage is uitgevoerd : het is praktischer als die bij het maken van de afspraak de COVID symptomen uitgevraagd worden.
• Iedereen die op alles nee zegt kan gewoon een afspraak krijgen o Mensen die op 1 van de vragen ‘ja’ antwoorden worden ingepland voor telefonisch overleg door de huisarts.

22. Afhalen van benodigde stukken

De patiënten worden in de gelegenheid gesteld om hun bescheiden af te halen of af te geven op de polikliniek  (recepten, garantiebrieven, attesten, aanvragen voor laboratoriumonderzoek, resultaten van onderzoeken etc).

Hierbij wordt gebruik gemaakt van een daartoe geschikt loket of een raam.  Deze categorie patiënten komen de polikliniek niet binnen. De bedoeling is dat zij ook zo snel mogelijk weer de polikliniek verlaten. Alle patiënten en polibezoekers dienen voorzien te zijn van een mondneusbedekking.

De patiënten en/of hun begeleiders worden geïnstrueerd dat per gezin 1 (één) persoon zich fysiek begeeft naar de poli en voor iedereen alles wat noodzakelijk is ophaalt.  Het is daarbij aan te bevelen dat er voor dergelijke niet-dringende zaken 1 of 2 dagen van tevoren reeds geappt of gebeld wordt naar de arts, zodat die voldoende tijd heeft om klaar te zetten of te beslissen of fysiek aanmelden noodzakelijk is.

 

23. Privacy

De arts zorgt bij de beroepsuitoefening ervoor dat de privacy van de patiënt gewaarborgd blijft. Dit kan onder meer door zo veel als mogelijk gebruik te maken van de telefoon en door consulten zoveel mogelijk in afgesloten ruimte te doen.

 

24. Gebruik van PPE bij risicovolle handelingen bij suspecte patiënten
    • Chirurgische mondneuskap
    • Bij ingrepen met fysiek contact binnen 1.5 meter een face-shield of veiligheidsbril en medische handschoenen en schort aandoen
    • 70% alcohol-oplossing voor desinfectie handen

 

 

3.3.  Educatie van het personeel en communicatie

Speciale voorlichtingsposters met de COVID-19 gedragsregels duidelijk zichtbaar voor de patiënten en voor het personeel plakken op de polikliniek en in de werkruimten

 

4.   Instructies voor medewerkers

Indien een medewerker een van de volgende symptomen vertoont dient deze de huisarts onmiddellijk telefonisch op de hoogte te brengen en

thuis te blijven.                                                                                                     

De medewerker neemt onmiddellijk telefonisch contact op met de huisarts en/ of BOG op 178

 

–          Koorts –          Koude rillingen –       Hoesten, Neusverkoudheid, kortademigheid –          Schorre stem, Keelpijn –          Pijn bij de ademhaling –          Algemene malaise

–          Spierpijn  –          Algemene pijnklachten  –          Oog pijn; conjunctivitis –          Hoofdpijn, Duizeligheid –          Prikkelbaarheid/verwardheid/Delier –          Buikpijn, anorexie/verlies van eetlust –          Diarree, overgeven, misselijkheid –          Verlies van of verminderde reukzin  en smaakzin (zonder verkoudheid) –          Verschillende huidklachten

4.1.  Maatregelen voor het betreden van de werkvloer

1. Was de handen minimaal 20 seconden met water en zeep of desinfecteer de handen met Alcohol 70%
2. Doe een schoon mondkapje aan.
3. Desinfecteer de handen weer met Alcohol 70%
4. Raak het gezicht of kapje niet meer aan.
5. Betreedt de werkvloer

 

4.2.  Maatregelen op de werkvloer

1. Werk goed door en probeer afstand van 1.5 meter te bewaren van de collegae
2. Desinfecteer de werkoppervlakken om de twee uur met water en zeep oplossing
3. Desinfecteer de schermen op de balies om de twee uur met Alcohol 70% 4. Was de handen minimaal 20 seconden met water en zeep of desinfecteer:
   • Bij betreden van de werkruimtes
   • Bij gebruikmaking van de sanitaire voorzieningen
   • Bij fysiek contact met patiënten, of met medische instrumenten die niet makkelijk of goed gereinigd kunnen worden, zoals bloeddrukmeters, otoscopen, stethoscopen, penlights, oftalmoscopen, vernevelaars, e.a. of met oppervlakten waar patiënten fysiek contact mee hebben gehad (muren, deuren, balies).

5. Dagelijks schone kleding naar het werk dragen; Bij thuiskomst gelijk douchen; Werkkleding en schoeisel thuis scheiden en kleding wassen in lauw water tussen 40 en 60°C en /of met voldoende water en zeep.

 

5.   Stappenplan bij een infectie van medewerkers

5.1.  Instructies voor COVID-19 positieve medewerker

Indien een medewerker COVID positief wordt getest, dient deze meteen de huisarts of praktijkmanager op de hoogte te stellen, zodat de nodige maatregelen getroffen kunnen worden in overleg met het personeel en autoriteiten van BOG. De te nemen stappen zijn o.a.:

1. Informeer het overig personeel over de infectie
2. Controleer of er meerdere mensen met symptomen passend bij COVID infectie, ondanks de eerdere instructie, de werkvloer hebben betreden
3. Controleer of alle hygiëne en beschermingsmaatregelen continu strikt zijn toegepast
4. Benadruk nogmaals het belang van de maatregelen en procedures
5. Maak contact met de autoriteiten van BOG voor verdere instructies, contact tracing, beoordeling aard van het contact en risico analyse van de overige medewerkers o De medewerkers die met beschermingsmiddelen hebben gewerkt maar niet in contact zijn geweest met de positieve, moeten hun klachten  zelf monitoren volgens instructies van BOG en bij klachten direct 178 of huisarts contacten.

o Indien zorgmedewerkers geen risico hebben gelopen, mogen ze met  beschermingsmiddelen en inachtneming van de CoViD maatregelen doorwerken.

1. Indien een zorgmedewerker onbeschermd contact heeft gehad met een positief geteste CoViD -19 patiënt, moet deze in overleg met BOG gedurende

14 dagen in quarantaine  thuis of in een overheidsfaciliteit

6. Bij het bekend worden van de infectie, een extra oppervlakte reiniging en desinfectie ronde toepassen met verdunde chloor oplossing en luchten, volgens Decontaminatie protocol (S 32 COVID-19_FLOWCHART DECONTAMINATIE)
7. Hou dagelijks contact met de medewerkers
8. Zie ook Beleid Zorgmedewerkers

 

 

5.2.  Instructies voor COVID-19 suspecte medewerker aan het werk

1. Indien een medewerker suspect is voor COVID-19 gedurende zijn aanwezigheid in de polikliniek dan wordt deze in een aangewezen ruimte geïsoleerd en
   • Indien de medewerker ernstige klachten heeft, worden de medische hulpdiensten direct ingeschakeld (178, bedrijfsarts of huisarts).
   • Bij milde klachten wordt de medewerker naar huis gestuurd en geadviseerd om zelf 178 of de huisarts te bellen
2. Na het afvoeren van de zieke worden de ruimtes grondig gereinigd.
3. Volg de instructies onder 5.1. indien deze medewerker positief wordt getest

 

 

6.   Instructies voor de patiënten

Indien u een van de volgende symptomen vertoont,

dient u thuis te blijven, ga niet op straat of naar openbare plekken!. Triage: Neem telefonisch contact op met de huisarts en/ of BOG 178

–                     Koorts –                     Koude rillingen –             Hoesten, Neusverkoudheid, kortademigheid –                     Schorre stem, Keelpijn –                     Pijn bij de ademhaling –                     Algemene malaise

–          Spierpijn  –          Algemene pijnklachten  –          Oog pijn; conjunctivitis –          Hoofdpijn, Duizeligheid –          Prikkelbaarheid/verwardheid/Delier –          Buikpijn, anorexie/verlies van eetlust –          Diarree, overgeven, misselijkheid –          Verlies van of verminderde reukzin  en smaakzin (zonder verkoudheid) –          Verschillende huidklachten

6.1.  Instructie voor de patiënten bij polibezoek

1. Draag een mondneuskapje, zodra u in de nabijheid komt van mensen in de openbare ruimte; indien u uw mondneuskap wilt verwijderen voor frisse lucht dan dient u buiten de polikliniek te stappen in openlucht
2. Was (met water en zeep) en/of desinfecteer (met Alcohol 70%) uw handen.
3. Moet u ergens wachten, houdt minimaal 1.5 m afstand van de volgende personen.
4. Raak niet onnodig oppervlakken aan en als het nodig is desinfecteer daarna uw handen
5. Volg de lokale instructies op de polikliniek

 

6.2.  Instructies voor COVID-19 suspecte patiënt op de polikliniek

1. Indien een patiënt bij de triage op de polikliniek suspect is voor CoVID-19 dan wordt deze in een aangewezen ruimte geïsoleerd en als volgt gehandeld:

• Bij mild zieke patiënt – advies naar huis te gaan en te laten swabben o Patiënt wordt aangemeld door de huisarts voor swab of o Patiënt gaat zelf naar BOG/ SEH voor drive thru swab
• Bij matig / ernstig zieke patiënten: ernst bepalenb.v. metingen en observaties  waar je slechts een mondkapje  voor nodig hebt namelijk:
• Algemene observatie; Pols; Temperatuur; Ademfrequentie ; Zuurstofsaturatie
• Bij ademfrequentie >24 of saturatie <94% overleg met AZP Check Point voor beoordeling aldaar en overname behandeling

 

6.3.  Instructies voor mensen in (thuis) quarantaine

Zie Protocol S30_ADVIEZEN COVID-19 (gebaseerd op richtlijn van VGZ) 5-4-2020

 

6.4.  Instructies voor de zorg van patiënten in isolatie

Instructies voor de familie en verzorgers  o Houd de infectie preventie controle en desinfectie maatregelen in acht;  o Isoleer de persoon door in een aparte kamer te laten slapen

• Help de persoon de instructies van de arts op te volgen t.a.v. zorg en regulier medicijnen gebruik
• Gebruik veel vers fruit en groente en neem voldoende vocht in o Zet voeding en drank klaar bij de kamerdeur
• Haal boodschappen en zorg voor huisdieren, indien mogelijk
• Vermijd direct contact met de patiënt; bel dagelijks om te vragen hoe het gaat en of er hulp nodig is
• Geef het nummer van de huisarts of spoedhulpdienst door; adviseer het neer te leggen naast het bed
• Stel de werkgever op de hoogte en laat iemand attesten ophalen de ziekteverlofdagen te dekken Instructies voor zorgmedewerkers.
• De huisarts zorgt voor de medische begeleiding zoveel mogelijk telefonisch o Wanneer zorg nodig is die niet op 1.5 m afstand geleverd kan worden, dient bij deze mensen in isolatie de volledige PPE gedragen te worden
• Indien u helpt met de verzorging, vermijd contact met lichaamsvloeistoffen en vermijd uw gezicht of lichaam aan te raken.
• Draag chirurgische mondneusmasker en wegwerp handschoenen en schort.
• Na gebruik de PPE zorgvuldig verwijderen en deponeren in een gesloten vuilniston en meteen de handen wassen of ontsmetten en kleren in de was gooien, douchen en schone kleren aantrekken.

6.5.  Instructies voor nazorg van genezen CoViD-19 patiënt

• Patiënt wordt genezen verklaard en ontslagen uit het ziekenhuis of isolatie, indien de patiënt 3 dagen onafgebroken klachtenvrij is
• De ontslagbrief moet naar de huisarts geappt worden voor verdere instructies t.a.v. het nazorg traject of gebracht worden door een niet-positief geteste familielid
• Vrijstelling van dienst (Attesten) voor de opname dan wel isolatie periode en indien nodig langer (bij niet vlot herstellende patiënt) kunnen telefonisch aangevraagd worden en opgehaald door een niet-positief geteste familielid.
• Bij persisterende klachten overweegt de huisarts verdere verwijzing naar de medische specialist of paramedicus (psycholoog, fysiotherapeut of diëtiste)
• a.v. werkhervatting zie protocol werkhervatting na COVID-19
• Huisarts geeft begeleidende brief en attesten mee aan de werkgever,
• Huisarts geeft ook eventuele prognose t.a.v. herstelperiode aan en evt. behoefte aan fysiotherapie e.a. ondersteunende maatregelen.

 

7.   Checklist voor polihoofd, poli manager of huisarts

Ventilatie:

 Ventilatie / luchtcirculatie

 Airconditioning op stand met aanzuiging verse lucht

 Afzuigventilators / afzuigfans

 

Hygiëne

 Cleaning schedule en – protocol (kassa’s, toonbanken, speelautomaten); speciale aandacht voor schaftruimte en ruimtes waar er veel verkeer is

 Mond en neusbedekking beleid (medewerkers en patiënten)

 Toiletten :  zeep, chlooroplossing, doekjes en ventilatie (personeel en patiënten)

 Handsanitizer of wasbakken met zeep (patiënten)

 Vuilnistonnen met vuilniszak (toiletten, kassa’s, schaftruimte, ingang) dagelijks ledigen met gebruikmaking van wegwerp handschoenen en schort

 

Lay-out en efficiënt poli bezoek / fysieke afstand

 Maximaal aantal personen en patiënten op de polikliniek

 Stickers of andere markeringen aangebracht t.b.v. fysieke afstand van 1.5 meter

 Scheidingswanden bij de balies (indien van toepassing)

 

Personeelsmanagement

 Personeelsadministratie (naam, adres, telefoonnummer, familieleden in huis)

 Vaste paren voor samenwerken waar toepasselijk

 Beweging op de werkvloer beperken tot specifieke afdeling/ruimte

 In- en uittekenlijst, ook bij tussendoor weg gaan

 Personeelsrooster aanwezig

 Schaftruimte buiten of goed geventileerde ruimte binnen

 Instructie om op verschillende tijden te schaften (met fysieke afstand)

 Instructie voor thuisblijven/ contact huisarts of hotline bij COVID-19 verschijnselen.

 Voor het hervatten van werk is een screening door de huis of bedrijfsarts noodzakelijk.

 

Management van patiënten

 Patientenadministratie (naam, adres, telefoonnummer)

 Telefonische triage

 Afsprakensysteem

Gebruik van PPE bij risicovolle diagnostische en therapeutische handelingen

 

8.   Literatuurlijst

• Recommendation to Member States to improve hand hygiene practices widely to help prevent the transmission of the COVID-19 virus
• Hand Hygiëne Recommendations
• Guide to Local Production: WHO-recommended Handrub Formulations
• RIVM, 2020
• CDC, 2020
• https://lci.rivm.nl/aerogene–verspreiding–sars–cov–2–en–ventilatiesystemenonderbouwing
• Richtlijn postmortale zorg COVID-19 Drs M. Chan 250320. –

 

 

Bijlage 1 Brief van de Minister van Volksgezondheid in Suriname

 

 

Tot de essentiële medische diensten tijdens COVID-19 worden gerekend:

• Voorkomen en aanpakken van spoedgevallen:
• Emergency medical care of spoedeisende hulpdiensten (SEH, wachtdienstregeling, (telefonische, Whatsapp of sms) beschikbaarheid van de huisarts voor tele-health consulten via smartphone).
• Behandeling en monitoring van chronische vasculaire, hematologische, metabole en immuniteitsaandoeningen (NCD’s en andere chronische ziekten) en complicaties daarvan:
• Adequate monitoring en begeleiding bij DM, HT, nierinsufficientie, cardiale aandoeningen, en andere vaatziekten, hypercholesterolemie, hypo/hyperthyroïdie, kanker, auto-immuunziekten (systemic lupus erythematosus (SLE), rheumatoide arthritis (RA), inflammatoire darmziekten zoals colitis ulcerosa (CU) en M. Crohn, en psoriasis, hematologische ziekten zoals thallasemie en sikkelcelziekte.
• Stimuleren van zelf-management indien thuis eigen bloedglucose of bloeddrukmeter aanwezig. Bij diabeten varen op laboratorium onderzoek met name nuchtere glucose, HbA1c en voor alle patiënten met chronische ziekten jaarlijkse routine lab screening (en indien nodig 3 of 6 maandelijkse tussentijdse controle).
• Andere chronische, recidiverende of aanvalsgewijs optredende ziekten in de 1e lijn: Astmatische bronchitis, epilepsie, nierstenen, jicht, chronische gastritis, obstipatie, psychiatrische ziekten, menometrorhagieën, evenwichtsstoornissen en hoofdpijn.
• Reproductieve zorg en Moeder- en Kindzorg:
• Prenatale zorg begeleiding, verloskundige begeleiding, vaccinatie en consultatiebureau voor zuigelingen, starten of continueren van orale en intramusculaire anticonceptie, op indicatie cervixscreening en mammografie.
• Preventie en beheersing van overdraagbare ziekten, met name: HIV, TBC.
• Community-based screening op chronische aandoeningen en andere screeningprogramma’s zoals cervixscreening en mammografie, zouden kunnen worden uitgesteld en na de pandemie weer breedschalig worden aangepakt.

Bron

 

 

Bijlage 3 Richtlijnen voor de huisarts bij postmortale zorg tijdens COVID-19

De arts wint telefonisch reeds informatie over de toedracht van het overlijden in bij de aanwezigen en in het bijzonder bij degene die bij het overlijden aanwezig was, die de overledene heeft aangetroffen of die het overlijden heeft gemeld.

Ook later gearriveerde familieleden of huisgenoten kunnen de arts inlichtingen geven.

De volgende zaken kunnen relevant zijn bij de toedracht:

Specifiek voor COVID-19:

–      Was er sprake van een ziekte, met name vragen naar klachten passend bij COVID-19 en ook vragen naar een  eventuele test en de uitslag daarvan, zijn er huisgenoten suspect of bevestigd voor COVID-19 Algemeen:  

• een recente operatie, een ongeval, medicijngebruik, verslaving, een recente gebeurtenis met grote negatieve impact of suïcidale problemen?
• Waren er klachten vlak voor het overlijden?
• Wanneer is de overledene voor het laatst levend gezien of wanneer had men voor het laatst contact met de overledene?
• Was er iemand bij het overlijden aanwezig?
• Is de overledene na het overlijden verplaatst of is er basisverzorging zoals het sluiten van de ogen of mond, veranderen van de lichaamshouding of opruimen van vrijgekomen ontlasting gegeven?

 

Werkwijze bij aankomst op de locatie van de lijkschouw:

• De handen wassen gedurende 20 seconden met water en zeep of reinigen met handsanitizer
• Aandoen van PBM: wegwerp plastic schort, wegwerp handschoenen, chirurgisch mondmasker, veiligheidsbril of gezichtsbeschermer
• Benodigheden zoals : stethoscoop, lampje , binnen handbereik plaatsen Aankomst op locatie lijkschouw:
• Met in achtneming van medische ethiek, verheldering van de toedracht, zoveel mogelijk 1.5 m afstand van aanwezigen bewaren voornamelijk bij suspecte of bevestigd COVID geval
• De aanwezigen moeten tevens een afstand van 2 m van het lijk in acht nemen bij een COVID (suspecte) case
• Onderzoek van de omgeving waar iemand levenloos aangetroffen is, kan informatie geven die voor de lijkschouw van belang is.
• Uitwendig onderzoek verrichten
• Bij een suspecte COVID case contact maken met de infectioloog omtrent een postmortale swap
• Administratieve afhandeling
• Bij suspect of bevestigd COVID geval het lijk laten vervoeren door een uitvaartbedrijf dat werkt volgens de COVID-19 protocollen
• De aanwezigen in dit geval voorlichten over de te nemen stappen bij contact met een (suspecte) COVID case
• Voor vertrek van de locatie de handen weer reinigen, PBM weer uitdoen (i.v.m. contaminatie eigen voertuig, en meenemen in een gesloten zwarte vuilniszak)

 

Bron:

• Richtlijn postmortale zorg COVID-19 Drs. M. Chan 25-03-2020
• NHG richtlijn, lijkschouw voor de behandelde arts
• https://www.gov.uk/government/publications/covid–19–guidance–for–care–of–the–

deceased/guidance–for–care–of–the–deceased–with–suspected–or–confirmed–coronavirus–covid19

• https://lci.rivm.nl/richtlijnen/covid–19