1. Inleiding

De epidemie COVID -19 heeft sinds 13 maart 2020 Suriname in haar greep. Thans is de status code rood wat betekent dat de verspreiding binnen de gemeenschap is en de bron onbekend m.a.w. eenieder is suspect COVID-19.

De huisartsenpraktijken, de huisartsen, het personeel en de patiënten zijn de voorbije weken zwaar getroffen door de verspreiding van het virus. De uitbraak van COVID-19 heeft ongekende eisen gesteld aan ons gezondheidssysteem. Onze gezondheidsfaciliteiten en personeel worden overspoeld door activiteiten die verband houden met het beheersen van de pandemie. Daarbij bestaat het risico dat andere essentiële gezondheidsdiensten in gevaar komen. Het is waarschijnlijk dat de doktersbezoeken worden uitgesteld vanwege sociale/fysieke afstandsvereisten of angst vanwege de perceptie dat gezondheidsinstellingen mogelijk besmet zijn.

Focussen op COVID-19 gerelateerde activiteiten, en het blijven leveren van essentiële diensten, is niet alleen belangrijk om het vertrouwen van mensen in het gezondheidssysteem te behouden, maar ook ter preventie van een toename van morbiditeit en mortaliteit als gevolg van andere gezondheidsproblemen.

Bijzondere aandacht moet worden besteed aan essentiële gezondheidszorg voor specifieke subgroepen van de bevolking, terwijl de veiligheid van gezondheidswerkers wordt gewaarborgd. Essentiële diensten omvatten:

• Voorkomen en aanpakken van spoedgevallen. o Reproductieve zorg, Moeder- en kindzorg, met name prenatale zorg, vaccinatie en consultatiebureau voor zuigelingen.
• Oncologische zorg. o Preventie en beheersing van overdraagbare infectie ziekten: HIV, TBC.
• Behandeling van chronische ziekten en complicaties daarvan: DM, HT, astma, epilepsie, auto-immuunziekten, psychiatrische ziekten.

Door de Minister van Volksgezondheid drs. A. Ramadhin is gevraagd aan de werkgroep Eerstelijnszorg  COVID-19 richtlijnen te ontwikkelen ten behoeve van de huisartsenpraktijk in Suriname. (zie bijlage 1 Brief van de Minister van Volksgezondheid)

Dit document bevat aanbevelingen voor het veilig openstellen en openhouden van huisartsen praktijken in Suriname gedurende de COVID-19 epidemie

Commissie heeft gewerkt met o.a. de onderstaande documenten

• Voorgestelde werkwijze voor de uitoefening van de huisartsenpraktijk bij COVID-19. Drs Sandra Goedhoop, Huisarts, 24 juli 2020
• COVID 19 Preventie Protocol Huisartsen. Versie 1.0 Drs M Mohan-Algoe, MPH, Huisarts, 04 aug 2020
• Protocollen en richtlijnen opgesteld door de infectiologen in Suriname
• Protocollen en richtlijnen van SPAOGS
• PAHO Guidance documents for the Primary Health Care sector

Voorts is gebruik gemaakt van de onderstaande richtlijnen

• Essentiële 1^e lijnszorg en -diensten tijdens de COVID pandemie
• Infectie preventie controle en desinfectie protocol
• Beleid Zorgmedewerkers
• Beleid Zwangeren en COVID-19
• Richtlijn postmortale zorg COVID-19

Aanpassingen in dit protocol zijn gedaan aan de hand van CDC- en RIVM- richtlijnen en aangepast aan de Surinaamse situatie.

U dient er rekening mee te houden dat de informatie omtrent COVID-19 heel snel toeneemt en de richtlijnen op korte termijn kunnen veranderen.

Dit protocol is tot stand gekomen met de medewerking van : 

Opsteller Protocol	Datum	Protocol	Opmerkingen
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	04 08 2020	Versie 1	Concept Richtlijnen voor Huisartsen
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	16 08 2020	Versie 3	update
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	23 08 2020	Versie 4	Aanvullingen en correcties
Drs. M. Mohan- Algoe, MPH	06 09 2020	Versie 5	Finaliseren Richtlijnen voor Huisartsen
Meelezer
D. Gangadin	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
C. Wolff	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
M. Voorn	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
S. Ramsamoedj	10 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS,  Ministerie van Arbeid
N. Slamat	10 08 2020	Versie 2	RGD arts
R. Rampadarath	10 08 2020	Versie 2	RGD arts
J. Lau	13 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, VMS
D. Chan Jon Chu	15 08 2020	Versie 2	RGD arts, HISURI
Z. Goedschalk	15 08 2020	Versie 2	Particuliere arts, HISURI
Damiaen van Doorninck Huisarts Heeswijk-Dinther Nijmegen	23 Aug 2020	Versie 3	Aanvullingen
Lycke Woittiez, Msc. Internist-infectioloog	23 Aug 2020	Versie 3	Correcties, aanvullingen
Z. Goedschalk	24 aug 2020	Versie 3	Correcties, typo’s
C. Wolff	24 aug 2020	Versie 3	Correcties, typo’s
L. M Akrum-Jong A Kiem	26 Aug 2020	Versie 4	Correcties, aanvullingen
Wim Bakker, MPH	27 Aug 2020	Versie 4	Correcties, aanvullingen
L. M Akrum-Jong A Kiem	29 Aug 2020	Versie 4	Correcties, aanvullingen
Lycke Woittiez, Msc. Internist-infectioloog	31 Aug 2020	Versie 4	Correcties, aanvullingen
D. Chan Jon Chu	05 09 2020	Versie 5	Richtlijn Thuisisolatie
COVID- 19 OMT	23 Aug 2020	Versie 3	Accoord
COVID- 19 OMT	06 Sept 2020	Versie 5	√

2. Algemene informatie COVID-19 voor de huisartsen

Elke medewerker van de huisartsenpraktijk moet op de hoogte worden gebracht over het ziektebeeld door middel van een gesprek of schriftelijke communicatie. 

Instrueer de gedragsregels buiten werktijd om risico’s te beperken.

Verwekker: Coronavirus SARS-CoV-2

 

Besmettingsweg: Mens-op-mens-transmissie via directe druppelinfectie (hoesten en niezen) en mogelijk indirecte transmissie via oppervlakten, aerosolen tijdens medische procedures in o.a. gesloten ruimte met onvoldoende ventilatie.

 

Incubatietijd: 2-14 dagen (gemiddeld 5-6 dagen).

 

Besmettelijke periode Het SARS-CoV-2 virus is mogelijk overdraagbaar ca. 1-3 dagen voor het optreden van symptomen. In ieder geval tijdens symptomatische fase waarna virus nog langer met PCR aantoonbaar kan zijn in de keel/feces.

 

Symptomen: Van milde luchtwegklachten (neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, hoesten), verhoging/koorts tot ernstige longontsteking en ademhalingsproblemen. Ook plotseling verlies van reuk en/of smaak (zonder neusverstopping) komt voor.                                     De onderstaande klachten zijn gemeld bij COVID-19 patiënten:

• Koorts; Koude rillingen
• Hoesten, Neusverkoudheid, kortademigheid
• Schorre stem, Keelpijn
• Spierpijnen
• Pijn bij de ademhaling
• Algemene malaise; Vermoeidheid
• Algemene pijnklachten, spierpijnen
• Oculaire pijn (met name pijn achter de ogen)
• Hoofdpijn, duizeligheid
• Prikkelbaarheid/verwardheid/delier
• Buikpijn, anorexie/verlies van eetlust
• Diarree, overgeven, misselijkheid
• Verlies van of verminderde reukzin (hyposmie/anosmie) en smaakzin (dysgeusie/ageusie)
• Conjunctivitis en verschillende huidafwijkingen

             

Risicogroepen voor een ernstig beloop van COVID-19:

• Mensen die ouder zijn dan 70 jaar

 

• Volwassenen (≥ 18 jaar) met onderliggende ziekten. Het gaat om volwassenen met:
  • Chronische afwijkingen en functiestoornissen van de luchtwegen en longen, die vanwege de ernst onder behandeling van een longarts zijn;
  • Een chronische stoornis van de hartfunctie; o Diabetes mellitus: slecht ingesteld of met secundaire complicaties; o Ernstige nieraandoeningen die leiden tot dialyse of niertransplantatie; o Verminderde weerstand tegen infecties door medicatie voor autoimmuunziekten, na orgaan- of stamceltransplantatie, bij hematologische aandoeningen, bij (functionele) asplenie, bij aangeboren of op latere leeftijd ontstane ernstige afweerstoornissen waarvoor behandeling nodig is, of tijdens en binnen 3 maanden na chemotherapie en/of bestraling bij kankerpatiënten;
  • Een onbehandelde HIV infectie of een HIV infectie met een CD4-getal <

200/mm³; o Ernstig leverlijden in Child-Pugh classificatie B of C; o Morbide obesitas (BMI > 40).

 

 

3. Technische en organisatorische aanpassingen

In dit hoofdstuk worden beschreven de nodige technische en organisatorische aanpassingen en beheersmaatregelen in de huisartsenpraktijken die door de huisartsen, praktijkmanagers en het personeel moeten worden doorgevoerd ten einde een schoon en veilig werk milieu te creëren voor de medewerkers en de patiënten.

 

3.1. Technische aanpassingen

3.1.1. Hygiëne

1. Installeer 1 of meerdere handwas of desinfectie stations (alcohol 70% oplossing of hand sanitizing gel) bij de ingang en op strategische plaatsen op de polikliniek. Let op: handen niet met (verdunde) chlooroplossingen ontsmetten!

 

2. Plaats gesloten vuilnistonnen met vuilniszak op vaste plaatsen (ingang, uitgang, toiletten, wachtruimte, schaftruimte); ledig deze dagelijks (inclusief vuilniszak); gebruik wegwerphandschoenen en schorten voor het ledigen.

 

3. De in- en uitgangen voor het personeel en de patiënten dienen bewaakt te worden en moeten regelmatig gedesinfecteerd worden.

 

4. Overweeg herindeling van de poli² of een aparte ruimte in te richten met in achtneming van de privacy en COVID-19 maatregelen voor o triage voor de inloop patiënten en o poliklinische aanmelding van suspecte of bewezen COVID-19 patiënten.

 

3.1.2. Fysieke afstand

6. Ten allen tijde moeten het personeel en de patiënten zich houden aan de fysieke afstand van 1.5 meter. Dat betekent ook tussen de patiënten onderling en het personeel onderling.

 

7. Markeringen om de fysieke afstand tussen de patiënten aan te geven (entree, looproutes, wachtkamers, toiletruimten). Aanbevolen is een afstand van 1.5 meter. Dit kan middels het plaatsen van stickers of aanduidingen met verf (spuitbus) in een opvallende kleur, bijvoorbeeld in de vorm van een streep, cirkel of voetafdrukken.

 

8. Indien de afstand van 1.5 meter niet gehandhaafd kan worden, wordt fysieke barrières opgeworpen tussen medewerker en patiënten aanbevolen zoals plaatsing van afscheidingen of schermen van plastiek of (plexi)glas.^[1]

 

9. Instructie voor spreiding schafttijden. Zorg voor een aangepaste schaftruimte, waarbij ventilatie en behoud van fysieke afstand t.o.v. elkaar kan worden gerealiseerd; Omdat tijdens het schaften de mondneuskap moet worden verwijderd, wordt beurtelings schaften, en tussendoor afwassen en desinfectie van de gebruikte voorwerpen geadviseerd.

 

3.1.3. Ventilatie, luchten en verkoeling

 

10. Ventileren is het 24 uur per dag verversen van de binnenlucht met verse buitenlucht. Maximaliseer ventilatie in de werkruimtes. Goed ventileren draagt bij tot een prettig en gezond binnenklimaat en helpt om de overdracht van luchtweginfecties zoals COVID-19 te beperken. De verse buitenlucht vervangt steeds een deel van de

binnenlucht die vervuild is door bijvoorbeeld fijn stof en vocht.                                               Let daarbij op de windrichting en een in- en uitstroom van lucht in één richting, zonder dat er recirculatie plaatsvindt.

Opties voor een goede ventilatie zijn:

• zoveel als mogelijk de ramen en deuren van de polikliniek open tijdens de openingstijden
• ventileren door ramen op een kier te zetten, via roosters of kieren of installatie van mechanische ventilatiesystemen.

11. Luchten is aan frisse lucht blootstellen. Regelmatig luchten van ruimten is belangrijk.
    • Luchten wordt gedaan door gedurende 10 tot 15 minuten ramen en deuren wijd tegen elkaar open te zetten met als resultaat in één keer veel verse lucht naar binnen.

 

12. Verkoeling: Bedenk wel dat apparaten zoals airconditioning de lucht niet verversen, maar alleen verplaatsen. Advies: de airconditioning blijft zoveel mogelijk uit.

 

Bij inschakeling van de airconditioning wordt aanbevolen een zodanige instelling waarbij er een continue aanzuiging is van verse lucht i.p.v. het recirculeren van dezelfde lucht

• De airconditioning moet ingesteld zijn op exhaust/fresh air mode.
• Het plaatsen van afzuig ventilatoren kan in overweging genomen worden samen met de mogelijkheden om steeds verse lucht aan te zuigen.
• Aanvullende maatregelen en aanpassingen aan de ventilatiesystemen zijn niet nodig op basis van de huidige inzichten. Wel is het van belang dat de ventilatie steeds plaatsvindt en past bij de gebruiksfunctie van het gebouw.

o Het is echter nog onbekend in welke mate ventilatie (luchtverversing) helpt om de overdracht van COVID-19 daadwerkelijk tegen te gaan.  o Daarom blijft het belangrijk om naast goed ventileren van ruimten,                           al dan niet met gebruik van de airconditioning, ook de algemene adviezen in acht te nemen zoals handen wassen, mondneuskap dragen en het houden aan de fysieke afstand van 1.5 m.

 

13. In toiletten optimaal gebruik maken van ventilatiemogelijkheden en indien nodig voorzien van afzuig ventilatoren.

 

3.2. Organisatorische aanpassingen

3.2.1. Hygiëne

 

1. Het verplicht stellen van het gebruik van schone mondneusmaskers voor het geheel personeel op de werkvloer en alle patiënten. Het terrein en de polikliniek mogen uitsluitend met een goed zittende mondneuskap op betreden worden.

 

• Handhygiëne: Reinigen en het ontsmetten van de handen van de patiënten en het personeel bij de ingang van de polikliniek, op strategische plaatsen op de polikliniek, na verrichten van medische handelingen en na gebruik van de sanitaire voorzieningen.

 

2. Reinig en desinfecteer oppervlakten, objecten en herbruikbaar verzorgingsapparatuur^[2] op de polikliniek (inclusief schermen, computers, toetsenboard, balies, meubilair (stoelen en tafels), handvatten/deurklinken, medische instrumenten en apparaten) minimaal om de 2 uren waar wisselende mensen zitten. Iemand die hele dag zelf achter 1 computer zit, hoeft niet elke 2 uren die computer te desinfecteren

 

v Indien een bevestigde COVID-19 patiënt of suspecte COVID –19 patiënt waarvan de test uitslag nog niet bekend is^[3] op de poli zijn geweest worden alle ruimten waar deze patiënten zijn geweest 1.5 uur na hun vertrek gereinigd en gedesinfecteerd in overleg met de infectie preventie deskundigen. Reinigers moeten PPE aantrekken.

 

Reiniging: verdunde alles reiniger of een andere desinfectantia

 

Desinfectie: verdunde chlooroplossing (voor oppervlakten, apparatuur):  30 ml chloor 5% op 1 liter water en vloer aan de lucht laten drogen 

 

3. Reinig de openbare vloeren, ruimtes en sanitaire voorzieningen conform geldend schoonmaak protocol³, bij voorkeur in afwezigheid van personeel en patiënten. Zie bijlage IPC (of Infectie Preventie Controle) en desinfectie protocol.

 

4. Toiletten voorzien van spuitflessen met chlooroplossing t.b.v. zelf schoonmaken voor en na gebruik van deurklinken, kranen en het doortrek-mechanisme

 

5. Na het schoonmaken³ emmers grondig afspoelen, stofzuigermonden goed schoonmaken, vieze dweilen en doekjes grondig reinigen met bleekmiddelen en ophangen om goed te drogen in de zon (indien geen droger beschikbaar) of weggooien.

 

3.2.2. Personeelsmanagement

 

6. Personeelsadministratie bijhouden (naam, adres, telefoonnummer, huisgenoten).

 

7. In- en uittekenlijst, ook bij tussendoor verlaten van de werkplek.

 

8. Personeelsrooster dagelijks hanteren.

 

9. Taakverdeling hanteren zodanig dat het werk wordt verdeeld en dat men niet onnodig of onbewust in elkaars fysieke ruimte betreedt.
   • Klinieken met voldoende personeel kunnen ook overwegen het personeel op de werkvloer te beperken tot minimale noodzakelijke fysieke aanwezigheid.
   • Het afwezige personeel kan zich richten op de pre-consult voorbereiding middels het stempelen van administratieve benodigdheden, invullen van aangevraagde en voorgeschreven recepten, afhandelen van telefoontjes, laboratorium resultaten, organisatorische zaken, e.d.. o Volgens een roulatiesysteem moet het personeel een goede werk-rust balans hebben.

 

3.2.3. Patiënten management op de polikliniek

 

10. Patiëntenadministratie: naam, adres en -actuele- telefoonnummer van degene die zich fysiek aanmelden op de poli dagelijks noteren in bijvoorbeeld een aanmeldcahier of in het afsprakensysteem van de polikliniek.

Enkele aanvullende adviezen indien er niet gedigitaliseerd is:

• Patiënten adviseren om van hun verzekeringskaarten een foto te maken, het liefst van het hele gezin op een foto, zodat het geheugen van de smartphone waarop deze verstuurd kunnen worden niet te snel vol raakt.  o Deze foto moeten ze ten allen tijde in het geheugen van hun telefoon bewaren en bij consultaanvragen kan de foto worden verstuurd samen met opgaaf van reden van het consult en voor degene waarvoor consult bestemd is.
• Patiënten die niet beschikken over smartphone of internet kunnen hun naam en reden voor consult aanvraag sms-en.

 

11. Beperking van het aantal patiënten dat tegelijk op de polikliniek aanwezig mag zijn. Het is aanbevolen om het aantal mensen dat tegelijk de poli ruimte fysiek betreedt te beperken met in achtneming van de oppervlakte van de wachtruimte en de fysieke afstand van 1.5 meter. Tevens dient de duur van hun aanwezigheid zo veel als mogelijk beperkt te worden tot het minimaal noodzakelijke (maximaal 15 minuten).

 

12. Gebruik een vast aantal stoelen in de wachtkamer om altijd te kunnen weten hoeveel personen er op de polikliniek aanwezig zijn.

 

13. Degenen die moeten wachten op hun beurt kunnen gevraagd worden in hun auto te wachten en van daaruit te bellen of een bericht te versturen met de reden van hun komst.

 

3.2.4. Inloopspreekuur en het gebruik van tele-health

Inloopspreekuur

 

14. Inloopspreekuren (patiënt contact) zoveel als mogelijk beperken tot het minimale en noodzakelijke. Het inloopspreekuur zal geleidelijk aan worden afgeschaft. Patiënten worden zoveel als mogelijk geholpen op afspraak. Hierdoor wordt voorkomen dat te veel personen zich tegelijk op de polikliniek aanmelden.

 

Het gebruik van tele-health

 

Het begrip beeldbellen is heel breed: van gewoon met elkaar spreken tot functionaliteiten om gesprekken op te nemen, conferencen tot zelfs beeldschermdelen. Beeldbellen is niet altijd veilig⁴ voor het uitwisselen van gevoelige zorginformatie, maar kan een goed alternatief zijn voor face-to-face gesprekken. Er zijn grofweg er 3 categorieën oplossingen voor beeldbellen:

1. zorgtoepassing
2. zakelijke toepassing
3. consument toepassing

Omschrijving	Zorg toepassingen	Zakelijke toepassingen	Consument toepassingen
Wettelijke eisen/ normen  uitwisselen gevoelige zorginformatie	Voldoen	Niet altijd duidelijk	Voldoen mogelijk niet
Advies	Betaalde optie (Bescherming)	Betaalde optie (Bescherming)	Patiënt vooraf informeren dat  communicatie mogelijk niet voldoende beveiligd zal plaatsvinden Patiënt moet hiermee hebben ingestemd Advies: na elk gesprek  chathistorie te wissen

Het advies is gebruik te maken van veilige toepassingen die voldoen aan wettelijke eisen en normen voor uitwisseling van gevoelige zorginformatie.

15. Uit praktisch oogpunt zijn de bestaande toepassingen zoals WhatsApp, Skype,

Facetime en ZOOM wel erg handig, maar zijn geen veilige zorgtoepassingen.

 Deze toepassingen worden slechts ingezet voor patiëntcontact als het niet anders kan en de patiënt gemeld wordt dat de communicatie niet veilig is. Zorg ook voor instemming van de patiënt.

 

                                               

⁴ 2624 Keuzehulp privacy videobellen-herzien_WTK-V2/1

3.2.5. Praktijkvoering

16. Spreekuren

De spreektijden dienen duidelijk aangegeven te worden middels aanplakking.

 

17. Vooraf voor te bereiden:
    • essentiële herhalingsreceptuur voor patiënten met stabiele chronische ziekten zoals DM, HT, andere cardiovasculaire aandoeningen, auto-immuunziekten, HIV, epilepsie, astmatische bronchitis, psychische stoornissen, e.a.
    • laboratorium aanvraagformulieren t.b.v. monitoring van de patiënt.

Patiënten en hun begeleiders instrueren zoveel mogelijk van de beeldbel service van de apotheken gebruik te maken.

 

18. Afspraken

Werk volgens afspraak: fysieke aanwezigheid van de patiënt of via beeldbellen^[4].

19. Afsprakensysteem

De arts ontvangt patiënten zoveel mogelijk op afspraak. Hierbij krijgt de patiënt een datum en tijd waarop hij de polikliniek mag bezoeken voor nader onderzoek.

• De arts maakt de afspraken nadat triage telefonisch of digitaal is uitgevoerd:

het is praktisch als bij het maken van de afspraak de COVID-19 symptomen^{[5] [6]} uitgevraagd worden.

• Iedereen die op alles ‘nee’ zegt kan gewoon een afspraak krijgen o Mensen die op 1 van de vragen ‘ja’ antwoorden worden ingepland voor telefonisch of digitaal overleg met de huisarts.

20. Triage

De arts verricht bij elke patiënt een telefonische of digitale triage (zie 3.2.4.14).

  De huisarts is altijd de eindverantwoordelijke 

De triage kan op de volgende manieren verlopen:

1. De patiënt stuurt een bericht of voicemail, waarin hij zijn klachten aangeeft of zijn verzoeken kenbaar maakt. Hierbij kunnen foto’s van getroffen lichaamsdelen worden meegestuurd (b.v. wondjes huiduitslag etc.) of resultaten van onderzoekingen.                          De arts maakt telefonisch contact of middels beeldbellen.
2. Indien punt a niet kan worden uitgevoerd, belt de patiënt naar de kliniek en bespreekt zijn situatie.

Methode a heeft de voorkeur omdat de arts beter in staat is om te beoordelen of de patiënt de polikliniek moet bezoeken. Een combinatie van methode a en methode b is ook mogelijk.

‘Triage bij de poort’ dient vermeden te worden om privacy redenen en voor de handhaving van het medisch beroepsgeheim tenzij de polikliniek beschikt over een triage kamer waar met inachtneming van alle COVID-19 maatregelen en de privacy de triage uitgevoerd kan worden.

Behandeling op de poli volgens tijdsafspraak na telefonische of digitale triage^{[7] [8]}:

Maak een onderscheid tussen

• acuut (trauma, levensbedreigend)
• COVID-19 gerelateerd (mild, matig, ernstig)^[9]
• niet COVID-19 gerelateerd o niet uitstelbare (palliatief terminaal, wonden) en  o  overige (chronisch stabiel) patiënten.

 

Urgente en niet uitstelbare zorg voorkeur geven en op een later tijdstip bijvoorbeeld 

            aan het eind van de dag de COVID-19 gerelateerde zorg.

 

 

21. Spreekuur fysiek^[10]

 

Registreer aankomst- en vertrektijd en diagnose van alle patiënten.

Bij verdenking op COVID-19^[11] meteen 178 bellen voor afspraak swabben en verdere begeleiding en behandeling.

 

Indien een spoed patiënt zich aandient en de triage niet uitgevoerd kan worden, dan wordt deze patiënt  met PPE benaderd. 

 

De werkwijze in het algemeen en het gebruik van PPE  bij risicovolle diagnostische en/of therapeutische handelingen zijn in de stappenplan COVID-19 _Poli 1^e lijn Nieuw Normaal goed aangegeven.

 

22. Organiseer geplande poliklinische verrichtingen zoals injecties, bloeddruk of poliklinische laboratorium verrichtingen zoals capillair bloedsuikermetingen na een bepaald tijdstip.

 

 

23. Overige zorggebieden

• Volgens afspraak en na gedegen administratieve voorbereiding:
• Normale consultatiebureauzorg bieden en vaccinaties verstrekken op de vaste consultatiebureau (CB) dagen o Voor zieke kinderen wordt een andere afspraak gemaakt en wordt geadviseerd om hun huisarts te consulteren.
• Prenatale controles. Zie ook Beleid Zwangeren en COVID-19 Werknemers^[12].
• Huisbezoeken, alleen op indicatie en na telefonische triage.
• Lijkschouwingen, alleen verrichten indien patiënt bekend is op de poli en doodsoorzaak aan de hand van anamnese bekend is; ID kaart van tevoren versturen per beeldbel applicatie zodat ABC-formulieren deels vooraf kunnen worden ingevuld en administratie van de overledene op de poli kan worden bijgehouden. Zie ook Beleid Lijkschouwingen tijdens COVID-19
• Bij sterfte als gevolg van COVID-19 is de Richtlijn Postmortale Zorg COVID-19 van Drs M. Chan 25 03 20 van toepassing.

 

24. Beeldbel-consulten op indicatie

De beeldbelconsulten worden op datum en tijd ingeboekt.

Bij toepassing van het beeldbellen^[13] wordt het volgende in acht genomen:

• zorg dat u over voldoende patiëntgegevens beschikt; stel de identiteit van de patiënt vast; verifieer altijd welke medicatie de patiënt gebruikt;
• informeer de patiënt over de totstandkoming van uw advies, welke tot stand gekomen op basis van de door patiënt gepresenteerde gegevens en evt. beschikbare dossiergegevens;
• zorg voor de privacy van het beeldbelgesprek.

Indien er een relatie namens patiënt belt moet de identiteit en de relatie tot de patiënt worden vastgelegd in het dossier.

In het dossier wordt vastgelegd dat er een consult op afstand heeft plaatsgevonden.

Advies: na elk gesprek de chathistorie te wissen

25. Vastlegging van ICPC codes t.b.v. COVID-19 in het dossier^[14]

• A27 Angst voor andere ziekte (Angst voor COVID-19)   Aanpassen omschrijving: Angst / Ongerust/vragen over COVID-19
• R74 Acute infectie bovenste luchtwegen

Aanpassen omschrijving: Verdenking COVID-19

• R83 Andere infectie(s) luchtwegen

Aanpassen omschrijving: Bewezen COVID-19-infectie.                                     Deze code alleen toekennen na een positieve test

• A 96.01 Natuurlijke dood

Aanpassen omschrijving: overlijden aan de gevolgen van bevestigde COVID-

19 infectie (Bevestigde COVID-19 test  of o.b.v. case definitie)

26. Afhalen van benodigde stukken

• De patiënten worden in de gelegenheid gesteld om hun bescheiden af te halen of af te geven op de polikliniek (recepten, garantiebrieven, attesten, aanvragen voor laboratoriumonderzoek, resultaten van andere onderzoeken etc).
• Hierbij wordt gebruik gemaakt van een daartoe geschikt loket of een raam. Deze categorie patiënten komt de polikliniek niet binnen. De bedoeling is dat zij zo snel mogelijk weer de polikliniek verlaten.
• Alle patiënten en polibezoekers dienen voorzien te zijn van een schone mondneusbedekking.
• De patiënten en/of hun begeleiders worden geïnstrueerd dat per gezin 1 (één) persoon zich fysiek begeeft naar de poli en voor iedereen alles wat noodzakelijk is ophaalt.
• Het is daarbij aan te bevelen dat er voor dergelijke niet-dringende zaken bijvoorbeeld 1 of 2 dagen tevoren reeds contact wordt gemaakt met de arts ((beeld) bellen of smssen, zodat er voldoende tijd is voor de voorbereiding of te beslissen of fysiek aanmelden noodzakelijk is.

 

27. Privacy

De arts zorgt bij de beroepsuitoefening ervoor dat de privacy van de patiënt ten allen tijde gewaarborgd blijft. Dit kan onder meer door zo veel als mogelijk gebruik te maken van de telefoon, betrouwbare beeldbel applicaties en door consulten zoveel mogelijk in afgesloten ruimte te voeren.

 

28. Infectiepreventie

Gebruik van PPE bij risicovolle handelingen bij suspecte COVID-19 patiënten^[15]

• Chirurgische mondneuskap
• Bij ingrepen met fysiek contact binnen 1.5 meter een face-shield of veiligheidsbril en medische handschoenen en schort aandoen
• 70% alcohol-oplossing voor desinfectie handen

3.3. Educatie van het personeel en communicatie

• Speciale voorlichtingsposters met de COVID-19 gedragsregels duidelijk zichtbaar voor de patiënten en voor het personeel plakken op de polikliniek en in de werkruimten
• Daarnaast ook gebruik maken van social media, beeldbelapplicaties, hand-outs en email.
• Indien in de wachtkamer een TV aanwezig is, kunnen ook video, films en spotjes vertoond worden.

 

 

4. Instructies voor medewerkers

Indien een medewerker een van de volgende symptomen vertoont, dient deze de huisarts onmiddellijk telefonisch op de hoogte te brengen

en thuis te blijven.                                                                                                  

De medewerker neemt onmiddellijk telefonisch contact op met de huisarts en/ of BOG op 178

–                     Koorts –                     Koude rillingen –             Hoesten, Neusverkoudheid, kortademigheid –                     Schorre stem, Keelpijn –                     Pijn bij de ademhaling –                     Algemene malaise  –                     Spierpijn

–          Algemene pijnklachten  –          Oog pijn; conjunctivitis –          Hoofdpijn, Duizeligheid –          Prikkelbaarheid/verwardheid/Delier –          Buikpijn, anorexie/verlies van eetlust –          Diarree, overgeven, misselijkheid –          Verlies van of verminderde reukzin en smaakzin (zonder verkoudheid) –          (Verschillende huidklachten)

4.1. Maatregelen voor het betreden van de werkvloer

1. Was de handen 20 seconden met water en zeep of desinfecteer met Alcohol 70%
2. Doe een schoon mondkapje aan.
3. Desinfecteer de handen weer met Alcohol 70%
4. Raak het gezicht of kapje niet meer aan.
5. Betreedt de werkvloer

 

4.2. Maatregelen op de werkvloer

1. Werk snel en efficiënt en probeer afstand van 1.5 meter te bewaren van de collegae.
2. Desinfecteer de werkoppervlakken om de twee uur met water en zeepoplossing.
3. Desinfecteer de schermen op de balies om de twee uur met Alcohol 70%.
4. Was de handen minimaal 20 seconden met water en zeep of desinfecteer:
   • bij betreden van de werkruimtes;
   • bij gebruikmaking van de sanitaire voorzieningen;
   • bij fysiek contact met patiënten, of met medische instrumenten die niet makkelijk of goed gereinigd kunnen worden, zoals bloeddrukmeters, otoscopen, stethoscopen, penlights, oftalmoscopen, vernevelaars, e.a. of met oppervlakten waar patiënten fysiek contact mee hebben gehad (muren, deuren, balies).
5. Dagelijks schone kleding naar het werk dragen; bij thuiskomst gelijk douchen; Werkkleding en schoeisel thuis scheiden en kleding wassen in lauw water tussen 40 en 60°C en /of met voldoende water en zeep.

 

5. Stappenplan bij een infectie van medewerkers

5.1. Instructies voor COVID-19 positieve medewerker

Indien een medewerker COVID positief wordt getest, dient deze meteen de (bedrijfs)arts op de hoogte te stellen, zodat de nodige maatregelen getroffen kunnen worden in overleg met de autoriteiten van BOG 178 of de internist infectiologen.

1. Maak contact met de autoriteiten van BOG 178 voor verdere instructies, contact tracing, beoordeling aard van het contact en risicoanalyse van de overige medewerkers.
2. Informeer het overig personeel over de infectie alleen na duidelijk verkregen toestemming van de COVID-19 positief geteste medewerker.
3. Na het bekend worden van de infectie wordt erop indicatie een extra oppervlakte reiniging en desinfectie ronde volgens het decontaminatie protocol ingezet.

(S 32 COVID-19_FLOWCHART DECONTAMINATIE)

4. Hou dagelijks contact met de medewerkers.

5.2. Instructies voor COVID-19 suspecte medewerker aan het werk

1. Indien een medewerker op de werkplek suspect is voor COVID-19 dan worden de gezondheidsautoriteiten van BOG 178 ingeschakeld;
   • Bij milde klachten wordt de medewerker naar huis gestuurd en geadviseerd om zelf 178 of de (bedrijfs)arts te bellen
   • Indien de medewerker matig tot ernstige klachten heeft, wordt bij voorkeur door de (bedrijfs)arts spoed overleg gepleegd met de arts van Checkpoint AZP of de internist-infectioloog voor beoordeling aldaar en overname behandeling. Voor het overleg wordt eerst in volledige PPE de ernst bepaald o.b.v. observaties en metingen volgens de ABC methodiek^[16] en de Modified Early Warning Score(MEWS)^[17]
2. Na het afvoeren van de zieke medewerker worden oppervlaktes (tafels, stoelleuningen) en werkplek waar deze patiënt is geweest grondig gereinigd en gedesinfecteerd. Reinigers moeten PPE aantrekken.^[18]
3. Volg de instructies onder 5.1. indien deze medewerker positief wordt getest.
4. Zie ook S31_ COVID-19_ BELEID ZORG MEDEWERKERS_CONTACT COVID-19

 

 

6. Instructies voor de patiënten

Indien u een van de volgende symptomen vertoont,                                                    

dient u thuis te blijven, ga niet op straat of naar openbare plekken!.

Neem telefonisch contact op met de huisarts en/ of BOG 178

–                     Koorts –                     Koude rillingen –             Hoesten, Neusverkoudheid, kortademigheid –                     Schorre stem, Keelpijn –                     Pijn bij de ademhaling –                     Algemene malaise  –                     Spierpijn

–          Algemene pijnklachten  –          Oog pijn; conjunctivitis –          Hoofdpijn, Duizeligheid –          Prikkelbaarheid/verwardheid/Delier –          Buikpijn, anorexie/verlies van eetlust –          Diarree, overgeven, misselijkheid –          Verlies van of verminderde reukzin  en smaakzin (zonder verkoudheid) –          (Verschillende huidklachten)

6.1. Instructie voor de patiënten bij polibezoek

1. Draag een schoon mondneuskapje, zodra u in de nabijheid komt van mensen in de openbare ruimte; indien u uw mondneuskap wilt verwijderen voor frisse lucht dan dient u buiten de polikliniek te stappen in open lucht.
2. Was (met water en zeep) en/of desinfecteer (met Alcohol 70%) uw handen.
3. Moet u ergens wachten, houdt minimaal 1.5 m afstand van de overige wachtenden.
4. Raak niet onnodig oppervlakken aan en als het nodig is desinfecteer daarna uw handen
5. Volg de lokale instructies op de polikliniek.

 

6.2. Instructies voor COVID-19 suspecte patiënt op de polikliniek^[19]

1. Indien een patiënt bij de triage op de polikliniek suspect is voor COVID-19 dan wordt deze in een aangewezen ruimte geïsoleerd en als volgt gehandeld:
   • Bij de mild zieke patiënt – advies naar huis te gaan en te laten swabben o Patiënt wordt aangemeld door de huisarts voor swab of o Patiënt gaat zelf naar een drive thru swab, zoals BOG/ SEH AZP Bij de matig/ernstig zieke patiënt: in volledige PPE ernst bepalen o.b.v. observaties en metingen volgens de ABC methodiek^[20] en bepaal de Modified Early Warning Score(MEWS)^[21] die kunnen worden geregistreerd in de daarvoor ontwikkelde formulieren^{[22] [23]}
   • Er vindt er spoed overleg met AZP Check Point voor beoordeling aldaar en overname behandeling indien er sprake is van alarm symptomen zoals weergegeven in onderstaand tabel

 

	Beoordeel                                               Alarmsymptoom
A	Ademweg	–     Hoorbare ademhaling of stridor
B	Ademhaling	–          Ademfrequentie > 24 /minuut –          Saturatie < 95% (COPD < 88 %)
	NB patiënt lijkt niet benauwd ook bij lage saturatie meet altijd!
C	Circulatie	–                     Systolische RR < 100 mm Hg OF – –                     Systolisch RR > 40 mm Hg lager dan normaal  –        Pols >100/ minuut
D	Bewustzijn	–     Sufheid, verwardheid
	Vergeet de glucose niet bij diabeet of minder alert!
E	Evaluatie	–     Temperatuur >37.50 C

6.3. Instructies voor mensen in (thuis) quarantaine

Zie Protocol S30_ADVIEZEN COVID-19 (gebaseerd op richtlijn van VGZ) 5-4-2020

6.4. Instructies voor de zorg van patiënten in (thuis) isolatie  

Richtlijnen en adviezen voor de patiënt

• De patiënt verblijft in diens woning en verlaat deze niet. In eigen tuin of balkon verblijven mag onder voorwaarde dat contacten met anderen vermeden worden.  In het huis waar de patiënt verblijft, mogen geen mensen komen die er niet wonen   Goede hygiëne en gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen indien nodig.
• Contact met negatieve huisgenoten tot het minimum beperken, dit is inclusief knuffelen of kussen en seksueel contact. Bij voorkeur is de patiënt echter niet in een gemeenschappelijke ruimte op het moment dat er huisgenoten aanwezig zijn.

De volgende COVID-19 preventiemaatregelen naleven

• Fysieke afstand
• Mond-neusbedekking
• Hand- en hoest hygiëne
• Schoonmaak van de gemeenschappelijke ruimte

Controles / contact met mensen in thuis isolatie

• De patiënten worden minimaal 3x per week gebeld. De bevindingen worden nauwkeurig vastgelegd door de arts. Vraag patiënt zelf aan de telefoon (video call)
• Patiënten meten dagelijks hun eigen temperatuur indien mogelijk
• Informeer de patiënt over het te verwachten beloop van de aandoening. COVID-19 is een virale luchtweginfectie die in 80% van de gevallen mild verloopt en vanzelf over gaat. In 20% van de gevallen verloopt de infectie ernstiger en kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn; de ziekte en de herstelfase kunnen dan lang duren.
• Leg uit dat in sommige gevallen plots een verslechtering optreedt na 5 tot 13 dagen. De patiënt kan dit herkennen door achteruitgang die vooral gekenmerkt wordt door kortademigheid, ernstige vermoeidheid en/of beperkte inspanningstolerantie. Dit zijn redenen om direct contact op te nemen met 178 of de huisarts
• Patiënten krijgen de instructie contact op te nemen met 178 of hun huisarts bij:
• Toename klachten of achteruitgang
• Kortademigheid, extreme vermoeidheid of verminderde inspanningstolerantie  Aanhoudende koorts en/of andere klachten.

 

Registratie van thuis isolatie

Patiënten in thuis isolatie worden geregistreerd in een excel formulier.  Deze registratie waarin oa staat welke huisarts de monitoring doet en wanneer de persoon is ontslagen uit de thuis isolatie wordt bijgehouden door de coördinator thuis isolatie.

 

Ontslag

Patiënten mogen uit thuis isolatie worden ontslagen (ze zijn dan niet meer besmettelijk) als zij voldoen aan de landelijke ontslagcriteria.

• Langer dan 7 dagen na start van de eerste klachten en minimaal 72u (3 dgn) klachtenvrij (of significante vermindering van de klachten) Het gaat dan vooral om de klachten hoesten, koorts. De klachten Dyspnoe (bij inspanning), spierpijnen, keelpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, reuk en smaakverlies kunnen langer blijven bestaan.  Bij personen die O2 behoeftig waren: 10 dagen na start van de eerste klacht

 

Ontslag uit de thuis isolatie wordt gedaan door de arts die de begeleiding doet.                              De ontslagdatum wordt doorgegeven aan de coördinator thuis isolatie die dit vervolgens rapporteert aan drs. Woittiez voor de update van de landelijke database.  Zie ook bijlage 13 voor Thuisisolatie Richtlijn voor Huisartsen versie 05 09 2020

6.5. Instructies voor nazorg van genezen COVID-19 patiënt

• De patiënt wordt genezen verklaard en ontslagen uit het ziekenhuis of isolatie verblijf, indien de patiënt 3 dagen onafgebroken klachtenvrij is
• De ontslagbrief wordt naar de huisarts verstuurd met daarin de verdere instructies

t.a.v. het nazorg traject of wordt gebracht door een niet-positief geteste familielid of de patiënt zelf.

• Vrijstelling van dienst (attesten) voor de opname- dan wel isolatieperiode en indien nodig langer (bij niet vlot herstellende patiënt) kunnen telefonisch/digitaal aangevraagd worden en opgehaald door een niet-positief geteste familielid of de patiënt zelf.
• Bij persisterende klachten overweegt de huisarts verdere verwijzing naar de medische specialist of paramedicus (psycholoog, fysiotherapeut of diëtiste, longarts).
• a.v. werkhervatting zie protocol werkhervatting na COVID-19.
• De huisarts geeft ziekte attesten mee t.bv. de werkgever,
• De huisarts bespreekt  eventuele prognose t.a.v. herstelperiode evt. inventariseert de behoefte aan fysiotherapie e.a. ondersteunende maatregelen.

 

7. Checklist voor huisarts, polihoofd of praktijkmanager

Ventilatie:

 Ventilatie / luchtcirculatie

 Airconditioning op stand met aanzuiging verse lucht

 Afzuigventilators / afzuigfans

 

Hygiëne

 Reinigingsschema en – protocol; speciale aandacht voor schaftruimte. wachtruimte en

	ruimten waar er veel verkeer is
	Mond en neusbedekking (medewerkers en patiënten)
	Toiletten: zeep, chlooroplossing, doekjes en ventilatie (personeel en patiënten)
	Handsanitizer of wasbakken met zeep (patiënten)
	Gesloten vuilnistonnen met vuilniszak (toiletten, schaftruimte, ingang) dagelijks ledigen met gebruikmaking van wegwerp handschoenen en schort

 

Lay-out en efficiënt poli bezoek/fysieke afstand

 Maximaal aantal personen en patiënten op de polikliniek

 Stickers of andere markeringen aangebracht t.b.v. fysieke afstand van 1.5 meter

 Scheidingswanden bij de balies (indien van toepassing)

 

Personeelsmanagement

	Personeelsadministratie (naam, adres, telefoonnummer, familieleden in huis)
	Vaste paren voor samenwerken waar toepasselijk
	Beweging op de werkvloer beperken tot specifieke afdeling/ruimte
	In- en uittekenlijst, ook bij tussendoor verlaten van de werkplek
	Personeelsrooster aanwezig
	Schaftruimte buiten of goed geventileerde ruimte binnen
	Instructie om op verschillende tijden te schaften (met fysieke afstand)
	Instructie voor thuisblijven/ contact huisarts of hotline bij COVID-19 verschijnselen
	Voor het hervatten van werk is een screening door de huis of bedrijfsarts noodzakelijk

 

Management van patiënten

 Patiëntenadministratie (naam, adres, telefoonnummer)

 Telefonische of digitale triage

 Afsprakensysteem

Gebruik van PPE bij risicovolle diagnostische en therapeutische handelingen

 

8. Literatuurlijst

• Recommendation to Member States to improve hand hygiene practices widely to help prevent the transmission of the COVID-19 virus
• Hand Hygiëne Recommendations
• Guide to Local Production: WHO-recommended Handrub Formulations
• RIVM, 2020
• CDC, 2020
• https://lci.rivm.nl/aerogene–verspreiding–sars–cov–2–en–ventilatiesystemenonderbouwing
• Richtlijn postmortale zorg COVID-19 Drs M. Chan 250320. –

 

 

9. Lijst van bijlagen

Bijlage Titel

• Brief van de Minister van Volksgezondheid – 10 aug 2020
• Essentiele medische diensten tijdens COVID-19 Pandemie
• Casusdefinitie COVID-19- 22 Juni 2020
• Testinstructie swabposten COVID-19 – 24 aug 2020
• COVID-19 Swabposten in Suriname – 31 Aug 2020
• Triage : Telefonisch of digitaal
• S 30 Flowchart COVID-19_ Patiënt met griepverschijnselen
• S 30 Flowchart COVID-19 _ Telefonische triage
• S 30 Flowchart COVID-19 _ Telefonische triage Assistent
• S 30 Flowchart COVID-19 _Triage vragenlijst
• S 30 Flowchart COVID-19 _Onderzoek beleid
• S 30 Adviezen COVID-19 _Leefregels voor (Thuis) Quarantaine
• Thuisisolatie Richtlijn voor Huisartsen versie 05 09 2020
• S 31 Flowchart COVID-19 _Grieppoli_ Fysieke beoordeling en beleid
• Modified Early Warning Signs Score (MEWS)
• S 31 COVID-19 Beleid zorgmedewerkers_Contact COVID-19 17    S 31 Organisatie COVID-19_Werknemers_Contact COVID-19
• S 31 Flowchart COVID-19_Nazorg rol van de 1^e lijn
• Telefonische follow-up vragenlijst na ontslag COVID-19
• S 32 COVID-19_Flowchart Decontaminatie
• S 32 COVID-19_Flowchart Routinematige decontaminatie herbruikbare Niet-invasieve medische instrumentaria
• S 32 COVID-19_Stappenplan COVID-19 Organisatie Poli 1^e Lijn
• Richtlijn voor de huisarts bij postmortale zorg tijdens COVID-19 epidemie

[1] 22: S32_stappenplan COVID-19 _POLI EERSTE LIJN NIEUW NORMAAL

[2] S32flowchart routinematige decontaminatie herbruikbare niet-invasieve medische instrumentaria

[3] S32 COVID-19_flowchart decontaminatie update 25-06-2020; COVID-19

 

[4] Voorkeur voor applicatie die voldoet aan wettelijke eisen/ normen uitwisselen gevoelige zorginformatie ;Beeldbellen tijdens de coronacrisis KNMG

[5] S30_B_COVID-19_TRIAGE_VRAGEN

[6] S30_C_COVID-19_Casus definitie COVID-19

[7] S30_B_COVID-19_TRIAGE

[8] S30_B_COVID-19_TRIAGE ASSISTENT

[9] S30_B_COVID-19_TRIAGE_VRAGEN

[10] S32_stappenplan COVID-19 _POLI EERSTE LIJN NIEUW NORMAAL

[11] S30_A__FLOWCHART COVID-19 _PATIENT MET GRIEPVERSCHIJNSELEN

[12] S31_ORGANISATIE COVID-19 WERKVLOER.BLAD B2_2020_06_24_FINAL

[13] Beeldbellen tijdens de corona crisis, KNMG

 

[14] S30_A__FLOWCHART COVID-19 _PATIENT MET GRIEPVERSCHIJNSELEN

[15] S32_stappenplan COVID-19 _POLI EERSTE LIJN NIEUW NORMAAL

[16] S31_Flowchart COVID-19_GRIEPPOLI_fysieke beoordeling en beleid

[17] S31_Flowchart COVID-19_GRIEPPOLI_fysieke beoordeling  MEW SCORE

[18] S32_A_ROUTINEMATIGE DECONTAMINATIE

[19] S30_B_COVID-19_TRIAGE _ONDERZOEK_BELEID

[20] S31_Flowchart COVID-19_GRIEPPOLI_fysieke beoordeling en beleid

[21] S31_Flowchart COVID-19_GRIEPPOLI_fysieke beoordeling  MEW SCORE

[22] S30_B_COVID-19_TRIAGE_VRAGEN

[23] S30_B_COVID-19_TRIAGE _ONDERZOEK_BELEID

 

Bijlage 2: Essentiele medische diensten tijdens COVID-19 Epidemie

	Voorkomen en aanpakken van spoedgevallen
–	Emergency medical care of spoedeisende hulpdiensten
–	(SEH, wachtdienstregeling, telefonische digitale beschikbaarheid van de huisarts
	Behandeling en monitoring en begeleiding chronisch vasculaire-, hematologische-, metabole- en immuniteitsaandoeningen (Chronische Niet Overdraagbare ziekten en andere chronische ziekten)  inclusief complicaties
–	DM, HT, HIV, nierinsufficiëntie, cardiale aandoeningen, en andere vaatziekten
–	hypercholesterolemie, hypo/hyperthyroïdie, kanker, auto-immuunziekten (Systemic Lupus Erythematosus (SLE), Rheumatoide Arthritis (RA)
–	inflammatoire darmziekten zoals Colitis Ulcerosa (CU) en M. Crohn
–	psoriasis
–	hematologische ziekten zoals thallasemie en sikkelcelziekte
–	Stimuleren zelf-management indien thuis eigen bloedglucose of bloeddrukmeter aanwezig
–	Bij diabeten varen op laboratoriumonderzoek met name nuchtere glucose, HbA1c
–	Jaarlijkse routine lab screening (en indien nodig 3 of 6 maandelijks tussentijdse controle)
–	Andere chronische, recidiverende of aanvalsgewijs optredende ziekten in de 1e lijn: o   Astmatische bronchitis, o   Epilepsie, psychiatrische ziekten, evenwichtsstoornissen en hoofdpijn o Nierstenen, jicht o   Chronische gastritis, obstipatie o   Menometrorhagieën
	Reproductieve zorg en Moeder- en Kindzorg
–	Prenatale zorg begeleiding, verloskundige begeleiding
–	Vaccinatie en consultatiebureau voor zuigelingen
–	Starten of continueren van orale en intramusculaire anticonceptie
–	Op indicatie volgens geldende richtlijn cervixscreening en mammografie
	Preventie en beheersing van overdraagbare ziekten
–	Met name: HIV, TBC
	Community-based screening op chronische aandoeningen en  andere screeningprogramma’s
–	Cervixscreening en mammografie  worden uitgevoerd zodra er indicatie daartoe bestaat
–	Screeningsprogramma’s worden uitgevoerd aangepast aan het nieuw normaal met inachtneming van de COVID-19 maatregelen

Bijlage 3: Casusdefinitie  COVID-19 – 22 Juni 2020

Auteurs: Surinaamse infectiologen en arts – microbioloog

De casusdefinitie voor patiënten die verdacht worden van een infectie met SARS-CoV-2 (het virus verantwoordelijk voor de ziekte COVID-19) verandert frequent. Voor de casusdefinitie wordt gebruik gemaakt van de WHO, de CDC, de ECDC en de inzichten van de Surinaamse infectiologen en arts-microbioloog, welke van toepassing zijn voor de specifieke Surinaamse setting.

Wereldwijd worden inmiddels nagenoeg alle landen als hoog risico aangemerkt. In de regio worden alle buurlanden als hoog risico gebieden beschouwd. In Suriname lijkt sprake te zijn van transmissie in clusters. Om zo snel mogelijk een beeld te krijgen van de verspreiding van COVID-19 is besloten de komende periode heel laagdrempelig te testen, ongeacht locatie of contact.

Casusdefinitie verdacht geval volwassenen 

Bij mensen met de volgende symptomen moet aan COVID-19 gedacht worden:

• Koorts (axillair gemeten ten minste 37,5C) zonder duidelijk ander focus
• Hoesten
• Kortademigheid
• Keelpijn
• Verlies van smaak of reuk         Gastro-enteritis

Nauw contact met een bewezen COVID-19 patiënt of verblijf in een risicogebied maken de vooraf kans op

COVID-19 bij deze klachten groter, maar zijn niet meer noodzakelijk om aan COVID-19 te denken.                                       Let op: bij ouderen, mensen met immunosuppressiva en bij gebruik van paracetamol kan koorts afwezig zijn.

Casusdefinitie verdacht geval kinderen (0-19 jaar)  Een kind met koorts (axillair gemeten ten minste 37,5C)  EN minstens 2 van onderstaande:

• Rash, bilaterale non purulente conjunctivitis of mucocutane tekenen van inflammatie (in mond, aan handen of voeten)
• Hypotensie of shock
• Aanwijzingen van myocard dysfunctie, pericarditis, valvulitis of corona
• Aanwijzingen voor coagulopathie (verlengde PTT, APTT, of verhoogde d-Dimeer)
• Acute gastro-intestinale problemen (diarree, braken of buikpijn)

EN Geen andere duidelijke microbiële verwekker van inflammatie / infectie

Casusdefinitie bevestigd geval: Elke persoon waarbij door middel van RT-PCR op twee onafhankelijke targets een infectie met SARS-CoV-2 is vastgesteld, ongeacht of deze persoon voldoet aan de klinische en epidemiologische criteria voor een verdenking.

Casusdefinitie overlijden door COVID-19: Een overlijden aan COVID-19 wordt gedefinieerd als een overlijden resulterend uit een klinisch ziektebeeld passend bij COVID-19, bij een verdachte of bevestigde COVID-19 casus, tenzij er een andere duidelijke alternatieve oorzaak is voor het overlijden die niet aan COVID te relateren is (zoals een trauma). Tussen het ziektebeeld passend bij COVID-19 en het overlijden dient er geen periode van compleet herstel te zijn geweest. Wanneer iemand met comorbiditeit overlijdt aan een bij COVID19 passend ziektebeeld en deze persoon positief getest wordt op COVID-19, dient het overlijden geregistreerd te

worden als overlijden aan COVID-19, en niet aan de pre-existente ziektebeelden die aan een ernstig beloop van de ziekte bijgedragen kunnen hebben.

 

 

Bijlage 4:  Testinstructie swabposten COVID-19 – 29 Aug 2020

Auteurs: Surinaamse infectiologen, epidemiologen en arts-microbioloog

Bij mensen met één of meer van de volgende symptomen moet aan COVID-19 gedacht worden en dient dus een swab gedaan te worden: 

• Koorts (ten minste 37,5°C) zonder duidelijk ander focus (of koortsig gevoel)
• Hoesten
• Verlies van smaak of reuk
• Lichaamspijnen of spierpijnen zonder duidelijke andere oorzaak
• Diarree of braken
• Misselijkheid
• Vermoeidheid
• Koude rillingen
• Kortademigheid
• Keelpijn
• Verwardheid
• Hoofdpijn (relatief vaak retro-orbitaal)
• Loopneus
• Algehele malaise / algeheel onwel bevinden

Dit is onafhankelijk van de duur van de klachten.

 

Bij kinderen worden vaker gezien: 

• Rash
• Bilaterale non purulente conjunctivitis
• Inflammatie aan handen of voeten

 

Let op: bij ouderen, mensen met immunosuppressiva en bij gebruik van paracetamol kan koorts afwezig zijn

 

Bijlage 5: COVID-19 Swabposten in Suriname

Swappost                                         Verantwoordelijke Tel
	BOG				178
	AZP Checkpoint				8997434
	Regionaal Ziekenhuis Wanica
	Tropical Clinic
RGD Gezondheidscentra
	Rayon 1
	GC Geyervlijt	Zr Pelswijk			454917
	GC Limesgracht	Zr Naarden			420506/420548
	GC Flustraat		Br Tjokrodipo
	Rayon 2a
	GC Flora	Zr Van Dalen			464904
	GC Uitvlugt	Zr Jeroe			463560
	GC Sophia’s lust	Zr Sietaram			331401
	GC Weg naar zee	Zr Tarsa			8867166
	Rayon 2b
	GC Leiding 8a	Br Mahabier			330134
	GC Santodorp	Zr Overman			487067
	GC Jarikaba	Zr Nagesar			328677
	GC Mr Chandishaw weg	Zr Pachai			328490
	Rayon 3
	Houttuin	Br Nabi			372090
	GC Latour	Zr Gefferie			481479
	GC La Vigilantia				323253
	Rayon 4
	GC Lelydorp	Br S. Bonapart			366125
	GC Onverwacht	Zr Redjosetiko			352097
	GC Bernarddorp				352590
	GC Zanderij				325515
	GC Matta
	Rayon 5
	GC Meerzorg	Zr Adhien			354098
	Rayon 6
	GC Wonoredjo	Zr Pinas			341305
	GC Albina	Zr Swedo			342090
	Rayon 7
	GC Groningen	Zr Panidjan			327169
	Rayon 8
	GC Coronie	Zr A. Sakrama			235143
	GC Van Pettenpolder	Zr Karagram			211415/211506

 

Swapposten van de Medisch Zending (MZ) in het binnenland

# MZ regio            MZ ressort           MZ poli                 GZA					Tel
	Midden  Suriname	Midden  Suriname	Pikien Saron
			Bigi Poika
	Boven  Suriname	Ladoani	Pokigron
			Ladoani
			Goejaba
		Debike	Debike
			Pikien Slee
		Djoemoe	Djoemoe
	Brokopondo	Brokopondo  Noord	Powakka
			Klaaskreek
			Nw Lombe
			Brownsweg
		Brokopondo  Zuid	Brokopondo  Centrum
			Lebidoti
	Oost  Suriname	Stoelmanseiland	Cottica (Dorp)
			Stoelmanseiland
			Gaakaba
			Lawatabiki
		Drietabiki	Godoholo
			Drietabiki
			Karmel
	Bovenlandse  Inheemsen	Bovenlandse  Inheemsen	Kwamalasamutu

 

Bijlage 6: Triage : Telefonisch of Digitaal

 

 

Bijlage 7: S30 Flowchart COVID-19 Patiënt met griepverschijnselen

 

 

 

 

 

Bijlage 8: S 30 Flowchart COVID-19_Telefonische triage

 

Bijlage 9: S 30 Flowchart COVID 19 Telefonische triage_ Assistent

Bijlage 10: Flowchart COVID-19 Triage vragenlijst

 

 

Bijlage 11: S 30 Flowchart COVID-19 Onderzoek beleid

 

Bijlage 12: S 30 Adviezen COVID-19 Leefregels voor (thuis) Quarantaine

 

Bijlage 13: Thuisisolatie Richtlijn voor Huisarsten (05 09 2020)

Achtergrond

De strategie bij het behandelen van COVID-19 is dat een ieder in overheidsisolatie geplaatst wordt.

Hoewel vrijwel alle mensen met COVID-19 worden opgenomen in een isolatie faciliteit of het ziekenhuis, zijn er enkele mensen die wegens speciale omstandigheden in thuisisolatie blijven.

 

Indicaties voor thuisisolatie

De enige echte indicatie voor thuisisolatie is de zorg voor kleine kinderen, waarvoor geen andere vorm van opvang is te regelen.

Andere mensen zullen mogelijk ook verzoeken om thuis te mogen blijven. Wanneer overwogen wordt of thuisisolatie een optie is dienen de volgende punten eerst duidelijk te zijn:

• Met hoeveel personen woont patiënt in een huis?
• Hoeveel hiervan zijn kinderen, hoeveel zijn volwassenen?
• Zijn er andere mensen met klachten in huis?
• Zo ja, zijn deze mensen al geswabt?
• Is het mogelijke om aan de ‘fysieke afstand van 1.5 meter’ te houden?

 

Mensen mogen enkel thuis blijven als zij:

• Zich goed kunnen isoleren thuis – minimaal eigen slaapkamer, bij voorkeur eigen bad en toilet.
• Er géén indicatie was voor opname in een ziekenhuis
• Er duidelijke afspraken gemaakt kunnen worden met de betreffende patiënt

Het voorstel voor thuis isolatie wordt gedaan door de medewerkers van 178, onderbouwd met bovenstaande argumenten.

 

Wanneer besloten is tot thuis isolatie wordt de betreffende casus doorgestuurd naar de coördinator thuis isolatie via de  “thuis isolatie” whatsapp groep. De huisarts wordt door de coördinator op de hoogte gesteld van het positief resultaat en in overleg wordt de monitoring van personen in thuis isolatie overgedragen aan de huisarts.

 

Richtlijnen en adviezen voor de patiënt

• De patiënt verblijft in diens woning en verlaat deze niet. In eigen tuin of balkon verblijven mag onder voorwaarde dat contacten met anderen vermeden worden.
  •  In het huis waar de patiënt verblijft, mogen geen mensen komen die er niet wonen
  •  Goede hygiëne en gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen indien nodig.
  •  Contact met negatieve huisgenoten tot het minimum beperken, dit is inclusief knuffelen of kussen en seksueel contact. Bij voorkeur is de patiënt echter niet in een gemeenschappelijke ruimte op het moment dat er huisgenoten aanwezig zijn. De volgende COVID-19 preventiemaatregelen naleven
• Fysieke afstand
• Mond-neusbedekking
• Hand- en hoest hygiëne
• Schoonmaak van de gemeenschappelijke ruimte

Controles / contact met mensen in thuis isolatie

• De patiënten worden minimaal driemaal per week gebeld. De bevindingen worden nauwkeurig vastgelegd door de arts

    Vraag patiënt zelf aan de telefoon. (Een videocall kan bijdragen aan een betere beoordeling.)

• Bij deze telefoontjes wordt gevraagd naar:
• Klachten: welke klachten, toename van dyspnoe, koorts, onwel bevinden?
• Ontstaan nieuwe klachten
• Medicatie die gebruikt wordt
• Eventuele huisgenoten die ziek zijn geworden
• En wordt ingegaan op vragen van de patiënt
• Patiënten meten dagelijks hun eigen temperatuur indien mogelijk
• Informeer de patiënt over het te verwachten beloop van de aandoening. COVID-19 is een virale luchtweginfectie die in 80% van de gevallen mild verloopt en vanzelf over gaat. In 20% van de gevallen verloopt de infectie ernstiger en kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn; de ziekte en de herstelfase kunnen dan lang duren.
• Leg uit dat in sommige gevallen plots een verslechtering optreedt na 5 tot 13 dagen. De patiënt kan dit herkennen door achteruitgang die vooral gekenmerkt wordt door kortademigheid, ernstige vermoeidheid en/of beperkte inspanningstolerantie. Dit zijn redenen om direct contact op te nemen met 178 of de huisarts
• Patiënten krijgen de instructie contact op te nemen met 178 of hun huisarts bij:
• Toename klachten of achteruitgang
• Kortademigheid, extreme vermoeidheid of verminderde inspanningstolerantie  Aanhoudende koorts en/of andere klachten.

 

Registratie van thuis isolatie

Patiënten in thuis isolatie worden geregistreerd in een excel formulier.  Deze registratie waarin oa staat welke huisarts de monitoring doet en wanneer de persoon is ontslagen uit de thuis isolatie wordt bijgehouden door de coördinator thuis isolatie.

 

Ontslag

Patiënten mogen uit thuis isolatie worden ontslagen (ze zijn dan niet meer besmettelijk) als zij voldoen aan de landelijke ontslagcriteria.

• Langer dan 7 dagen na start van de eerste klachten en minimaal 72u (3 dgn) klachtenvrij (of significante vermindering van de klachten) Het gaat dan vooral om de klachten hoesten, koorts. De klachten Dyspnoe (bij inspanning), spierpijnen, keelpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, reuk en smaakverlies kunnen langer blijven bestaan.  Bij personen die O2 behoeftig waren: 10 dagen na start van de eerste klacht

 

Ontslag uit de thuis isolatie wordt gedaan door de arts die de begeleiding doet. De ontslagdatum wordt doorgegeven aan de coördinator thuis isolatie die dit vervolgens rapporteert aan drs. Woittiez voor de update van de landelijke database.

 

Bronnen

NHG COVID-19 behandeling

 

Bijlage 14: S31 Flowchart COVID-19_Grieppoli_ Fysieke beoordeling en beleid

Bijlage 15: Modified Early Warining Signs Score (MEWS)

Bijlage 16 : S 31 COVID-19 Beleid Zorgmedewerkers_Contact COVID-19

 

 

Bijlage 17: S 31 Organisatie COVID-19 _Werknemer Bedrijfs(Huis)arts werkgever

 

 

Bijlage 18: S 31 Flowchart COVID-19 _Nazorg rol van de 1^e Lijn

 

 

 

Bijlage 19: Telefonische Follow up vragenlijst na ontslag COVID_19

Bijlage 20: S 32 COVID-19 _Flowchart Decontaminatie

 

 

 

Bijlage 21 : S32 COVID-19 Flowchart Routinematige decontaminatie herbruikbare niet-invasieve medische instrumentaria

 

   

Bijlage 22 : S32 COVID-19 Stappenplan COVID-19 _Organisatie Poli 1e Lijn Nieuw Normaal

 

 

Bijlage 23: Richtlijnen voor de huisarts bij postmortale zorg tijdens COVID-19 epidemie

De arts wint telefonisch reeds informatie over de toedracht van het overlijden in bij de aanwezigen en in het bijzonder bij degene die bij het overlijden aanwezig was, die de overledene heeft aangetroffen of die het overlijden heeft gemeld.

Ook later gearriveerde familieleden of huisgenoten kunnen de arts inlichtingen geven.

De volgende zaken kunnen relevant zijn bij de toedracht:

Specifiek voor COVID-19:

–      Was er sprake van een ziekte, met name vragen naar klachten passend bij COVID-19 en ook vragen naar een  eventuele test en de uitslag daarvan, zijn er huisgenoten suspect of bevestigd voor COVID-19 Algemeen:  

• Een recente operatie, een ongeval, medicijngebruik, verslaving, een recente gebeurtenis met grote negatieve impact of suïcidale problemen?
• Waren er klachten vlak voor het overlijden?
• Wanneer is de overledene voor het laatst levend gezien of wanneer had men voor het laatst contact met de overledene?
• Was er iemand bij het overlijden aanwezig?
• Is de overledene na het overlijden verplaatst of is er basisverzorging zoals het sluiten van de ogen of mond, veranderen van de lichaamshouding of opruimen van vrijgekomen ontlasting gegeven?

Werkwijze bij aankomst op de locatie van de lijkschouw:

• De handen wassen gedurende 20 seconden met water en zeep of reinigen met handsanitizer
• Aandoen van PBM alleen bij verdenking op COVID=19 : wegwerp plastic schort, wegwerp handschoenen, chirurgisch mondneusmasker en zo nodig veiligheidsbril of gezichtsbeschermer
• Benodigheden zoals : stethoscoop, lampje , binnen handbereik plaatsen Aankomst op locatie lijkschouw:
• Met in achtneming van medische ethiek, verheldering van de toedracht, zoveel mogelijk 1.5 m afstand van aanwezigen bewaren voornamelijk bij suspecte of bevestigd COVID geval
• De aanwezigen moeten tevens een afstand van 2 m van het lijk in acht nemen bij een COVID (suspecte) case
• Onderzoek van de omgeving waar iemand levenloos aangetroffen is, kan informatie geven die voor de lijkschouw van belang is.
• Uitwendig onderzoek verrichten
• Bij een suspecte COVID case contact maken met de infectioloog omtrent een postmortale swap
• Administratieve afhandeling

 

• Bij suspect of bevestigd COVID geval het lijk laten vervoeren door een uitvaartbedrijf dat werkt volgens de COVID-19 protocollen
• De aanwezigen in dit geval voorlichten over de te nemen stappen bij contact met een (suspecte) COVID case

– Voor vertrek van de locatie de handen weer reinigen, PBM weer uitdoen (i.v.m. contaminatie eigen voertuig, en meenemen in een gesloten zwarte vuilniszak)

 

Bron:

• Richtlijn postmortale zorg COVID-19 Drs. M. Chan 25-03-2020
• NHG richtlijn, lijkschouw voor de behandelde arts
• https://www.gov.uk/government/publications/COVID–19–guidance–for–care–of–thedeceased/guidance–for–care–of–the–deceased–with–suspected–or–confirmed–coronavirusCOVID–19
• https://lci.rivm.nl/richtlijnen/COVID–19